آیا میدانستید که : باراک اوباما همانند چند رییس جمهور پیشین آمریکا، جرالد
فورد، رونالد ریگان، جورج هربرت واکر بوش و بیل کلینتون چپ دست است؟
آیا میدانستید که : بی‌بی مریم بختیاری از مبارزان علیه استبداد صغیر، جنبش مشروطه و جریان فتح تهران بود؟
آیا میدانستید که : سیارک ۷۲۱۰ داریوش که به نام داریوش بزرگ نامگذاری شده، هفت هزار و دویست و دهمین سیارک کشف شده‌است؟
آیا میدانستید که : طاهره قرةالعین از نخستین پیروان سید علی‌محمد باب، برترین شخصیت زن در بابیه و سومین و شناخته‌شده‌ترین شخصیت زن در آئین بهایی است؟
آیا میدانستید که : جنبش نرم‌افزار آزاد جنبشی اجتماعی است که هدف آن تضمین آزادی‌های بنیادی کاربران نرم‌افزار برای استفاده، بررسی و تغییر آن می‌باشد؟ ریچارد استالمن بنیانگذار پروژه گنو، از پیشگامان آن به شمار می‌آید؟ (در تصویر، نشان‌وارهٔ گنو)
آیا میدانستید که : پروتون از دو کوارک بالا و یک کوارک پایین، و نوترون از دو کوارک پایین و یک کوارک بالا ساخته شده‌است؟
آیا میدانستید که : زبان برنامه‌نویسی ایدا به افتخار ایدا لاولیس، ریاضیدان، نخستین برنامه‌ساز رایانه و دختر لرد بایرون نامگذاری شده است؟
آیا میدانستید که : آنتیوپ تنها زن عضو قبیلهٔ آمازون‌ها بود که ازدواج کرد؟
آیا میدانستید که : دانشگاه ایالتی کنتاکی با حدود ۲٬۷۰۰ دانشجو، کوچک‌ترین دانشگاه ایالتی در کنتاکی آمریکا است؟
آیا میدانستید که : در فیلم میل مبهم هوس به کارگردانی لوئیس بونوئل، دو نفر در نقش کونچیتا بازی کردند و شخص سومی برای آن نقش گویندگی کرد؟
آیا میدانستید که : جنگ بون‌ای در سال ۱۲۷۴ میلادی، نخستین تلاش قوبلای‌خان، امپراتور مغول برای یورش به ژاپن بود؟
آیا میدانستید که : آزادماهی صورتی نر در هنگام تخم‌ریزی، گوژ بزرگی بر پشت خود درست می‌کند به همین دلیل آن را «آزادماهی گوژپشت» هم می‌خوانند؟
آیا میدانستید که : ان‌جی‌سی ۳۳۱۴ یک جفت کهکشان مارپیچی است که همپوشانی دارند و این جایگیری به اخترشناسان امکان می‌دهد تا ویژگی‌های غبار میان‌ستاره‌ای را بررسی کنند؟
آیا میدانستید که : تحیه محمدکاظم همسر ایرانی‌تبار جمال عبدالناصر، رئیس جمهور مصر بود؟
آیا میدانستید که : نام مریلین منسون ترکیبی از نامهای مریلین مونرو و چارلز منسون است؟
آیا میدانستید که : مسجدسلیمان نخستین منطقه ایران بود که شرکت نفت دارسی، سرانجام در ۲۶ مه ۱۹۰۸ میلادی در آنجا به نفت رسید؟
آیا میدانستید که : کتاب آرتامن یا کورش بزرگ با بیش از ۱۳٬۰۰۰ صفحه، بلندترین رمان فرانسه دربارهٔ کوروش بزرگ است که تاکنون نوشته شده؟
آیا میدانستید که : شهری بنام کرمان در ایالت کالیفرنیای آمریکا با جمعیتی حدود ۱۳۵۴۴ نفر وجود دارد؟
آیا میدانستید که : ناصرالدین شاه در سال ۱۲۳۰ اولین تلفن همراه موجود در ایران را داشت، که محصول کارخانه «البیس» زوریخ بود؟
آیا میدانستید که : جمجمه گویس با حدود ۲۰۰٫۰۰۰ تا ۵۰۰٫۰۰۰ سال قدمت، در سال ۲۰۰۶ در اتیوپی کشف شد؟
آیا میدانستید که : هرمزد رسام باستان‌شناس و کاشف الواح گلی حماسه گیلگمش و استوانهٔ مشهور به لوح حقوق بشر کورش در میان‌رودان است؟
آیا میدانستید که : شهر رفح از راه تونل‌های دست‌سازی که بوسیله ساکنین کنده شده‌اند با شهر رفح در کشور مصر ارتباط دارد؟
آیا میدانستید که : زبانهای بانتو گروهی متشکل از حدود ۵۰۰ زبان هستند که در گستره وسیعی از قاره آفریقا استفاده می‌شوند؟
آیا میدانستید که : سیارک ۸۱۰ آتوسا که به نام آتوسا شهبانو هخامنشی ایران نامگذاری شده، هشتصد و دهمین سیارک کشف شده‌است؟
آیا میدانستید که : نشان قلب (♥) را به کمک معادلات ریاضی می‌توان به صورت دوبعدی و سه‌بعدی ترسیم کرد و در فهرست حروف یونیکد دارای کارکتر است؟
آیا میدانستید که : جگر چرب غذایی است که از جگر غاز یا مرغابی خانگی تهیه می‌شود که برای تهیه آن آنقدر به پرنده غذا خورانده می‌شود تا به بیماری کبد چرب مبتلا شود؟
آیا میدانستید که : تشی بزرگترین جونده ایران است؟
آیا میدانستید که : بر اساس نوشته‌های افلاطون، گاو نر مقدس‌ترین حیوان در نزد مردمان قاره افسانه‌ای آتلانتیس بود که مظهر قدرت بشمار می‌رفت؟
آیا میدانستید که : گانگنام استایل تک‌آهنگ پاپ کره‌ای می‌باشد که تا تاریخ ۲۴ نوامبر ۲۰۱۲ بیش از ۸۰۰ میلیون بیننده در یوتیوب داشته است؟
آیا میدانستید که : هَگیس یا چغور پغور خوراک ملی اسکاتلند به‌شمار می‌آید؟
آیا میدانستید که : در کشور رواندا برای حفظ محیط زیست استفاده از کیسه‌های پلاستیکی ممنوع است؟
آیا میدانستید که : لاله گل ملی کشورهای ایران، افغانستان، ترکیه، هلند، مجارستان و بلژیک به شمار می‌آید؟
آیا میدانستید که : ماری کوری نخستین زن برندهٔ جایزه نوبل و تنها برندهٔ دو جایزه نوبل در دو زمینهٔ علمی گوناگون است؟
آیا میدانستید که : سیارک ۷۲۰۹ کوروش که به نام کوروش بزرگ نامگذاری شده، هفت هزار و دویست و نهمین سیارک کشف شده‌است؟
آیا میدانستید که : جسد چارلی چاپلین یک سال پس از مرگش توسط دو مهاجر بلغاری و لهستانی در سال ۱۹۷۸ از خاک خارج شد و در ازای بازگرداندن جسد از وکیل چاپلین تقاضای دریافت پول کردند؟
آیا میدانستید که : آئین به‌آفریدان از نخستین جنبش‌های ایرانی ضد عرب و ضد اسلام بود که به‌آفرید یک ایرانی خراسانی در زمان ابومسلم خراسانی پایه‌گذاری کرد؟
آیا میدانستید که : در زمان جنبش مشروطه، حزب دموکرات را عامیون، حزب محافظه‌کار را اعتدالیون، و حزب سوسیال دمکرات را اجتماعیون عامیون نامگذاری کرده بودند که معادل عربی-فارسی گرایش هر حزب بود؟
آیا میدانستید که : سیندی نام عملیاتی زنی بود که به عنوان توریست آمریکایی، مردخای وانونو را به بهانه گردش از انگلستان به ایتالیا برد تا مامورین موساد او را دستگیر کنند؟
آیا میدانستید که : تا پیش از تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه برنامه هسته‌ای ایران، بیش از شصت درصد مبادلات بانکی دولت ایران از طریق بانک بریتانیایی اچ‌اس‌بی‌سی انجام می‌گرفت؟
آیا میدانستید که : نسبت طلایی در ریاضیات و هنر هنگامی است که نسبت بخش بزرگتر به بخش کوچکتر، برابر با نسبت کل به بخش بزرگتر باشد؟
آیا میدانستید که : مجموعه نقاشی‌های صادق هدایت را برادرزادهٔ او جهانگیر، با عنوان «آلبوم نقاشی‌های هدایت» منتشر کرده‌است؟
آیا میدانستید که : در سال ۱۹۴۷ قطعنامه ۱۸۱ سازمان ملل مقرر کرد شهر اورشلیم برای مدت ده سال در کنترل هیچ کدام از دو منطقه فلسطین و اسرائیل قرار نگیرد و با یک رژیم ویژهٔ بین‌المللی با نظارت سازمان ملل اداره شود که البته این طرح هیچگاه اجرایی نشد؟
آیا میدانستید که : باشگاه فوتبال اینتر میلان تنها باشگاه کشور ایتالیاست که تا کنون از سری آ به دستهٔ پائین تر سقوط نکرده است؟
آیا میدانستید که : مرتضی احمدی، گوینده، خواننده و بازیگر سینما و تلویزیون، تا سال ۱۳۲۵ در باشگاه فوتبال راه‌آهن بازیکن و مربی بود؟
آیا میدانستید که : احسان نراقی (۱۳۰۵- ۱۳۹۱) نویسنده، و جامعه‌شناس ایرانی و تنها فرد ایرانی است که معاون یونسکو بوده‌است؟
آیا میدانستید که : مریخ‌نورد کنجکاوی سنگین‌ترین جسم دست‌ساخت بشر است که با وزن ۹۰۰ کیلوگرم، برای ماموریت تحقیقاتی ۲ ساله در گودال گیل بر سطح مریخ نشست؟
آیا میدانستید که : مو یان، نام مستعار گوان موئه برندهٔ جایزه نوبل ادبیات در سال ۲۰۱۲ است، که معنایش به چینی «سکوت کن» است؟
آیا میدانستید که : اِستِر از شخصیت‌های تنخ یهودی یا عهد عتیق در انجیل و شخصیت محوری کتاب استر است؟ بنا به مندرجات کتاب استر وی همسر و ملکهٔ اخشورش پادشاه ایرانی بود؟
آیا میدانستید که : جنبش ضد تنباکو در آلمان نازی نخستین جنبش بر ضد استعمال تنباکو و مصرف نوشیدنی‌های الکلی در تاریخ معاصر بود؟
آیا میدانستید که : بمباران‌های شیمیایی صدام حسین در مجموع در ۳۷۸ مورد در طول هشت سال جنگ ایران و عراق رخ داد که موجب کشته و زخمی شدن بیش از پنجاه هزار نفر شهروندان ایران و عراق شد؟
آیا میدانستید که : در ونیز امکان حرکت خودرو وجود ندارد و حمل و نقل عمومی به جای اتوبوس و تاکسی‌های معمول، توسط اتوبوس دریایی انجام می‌شود؟
آیا میدانستید که : گرینلند با ۲،۱۷۵،۵۹۰ کیلومتر مربع پهنا، پس از استرالیا دومین جزیره بزرگ جهان و بخشی از کشور دانمارک شمرده می‌شود؟
آیا میدانستید که : نخستین نشانه‌های اهلی‌سازی بز در ایران یافت شده که مربوط به حدود ۱۰٬۰۰۰ سال پیش از میلاد است؟
آیا میدانستید که : خوکچه هندی بومی آمریکای جنوبی است و اینکاها این حیوان را دست‌آموز کرده بودند و حتی از گوشت آن خوراکی تهیه می‌کردند و در مراسم مذهبی و طب سنتی از آن استفاده می‌کردند؟
آیا میدانستید که : قلهٔ کوه تاکائو در منطقه تامای توکیو بیشترین تعداد صعود کننده را در بین تمامی کوههای جهان داراست و هر سال به طور میانگین بیش از ۲٫۵ میلیون نفر از قلهٔ تاکائو بازدید می‌کنند؟
آیا میدانستید که : اجرام مسیه نام ۱۱۰ جرم غیرستاره‌ای بود که توسط شارل مسیه، ستاره‌شناس اهل فرانسه شناسایی و گردآوری شده‌اند؟
آیا میدانستید که : ریشه نامهای الگوریتم و علم جبر برگرفته از نام خوارزمی، دانشمند ستاره‌بین، ستاره‌شناس، ریاضیدان بزرگ ایرانی است؟
آیا میدانستید که : دوردست‌ترین‌ها مکان‌هایی در زمین هستند که می‌توان آنها را از نظر جغرافیایی به عنوان مکان‌هایی دوردست‌تر از دیگر مکان‌ها به‌شمار آورد؟
آیا میدانستید که : امیرعباس هویدا با داشتن ۱۳ سال سابقه نخست‌وزیری در دوران محمدرضا پهلوی، طولانی‌ترین زمان خدمت در تاریخ ایران به عنوان رئیس دولت را داراست؟
آیا میدانستید که : ۱۷ نفر از ۲۹ شرکت‌کننده در پنجمین کنفرانس سلوی برندهٔ جایزه نوبل فیزیک بوده یا بعدها این جایزه را دریافت کردند؟
آیا میدانستید که : در سال ۲۰۱۲ ویکی‌پدیای فارسی در میان دیگر پروژه‌های بنیاد ویکی‌مدیا رتبه هجدهم را داشت و صفحاتش در هر ساعت ۷۱،۳۲۵ بار مشاهده شده‌اند؟
آیا میدانستید که : عبدالقدیر خان پدر انرژی هسته‌ای پاکستان در ژانویه ۲۰۰۴ به دست داشتن در یک شبکه بین‌المللی برای تکثیر غیرقانونی دانش هسته‌ای به کره شمالی، ایران و لیبی اعتراف کرد؟
آیا میدانستید که : نخستین عکس تاریخ بدست ژوزف نیسه‌فور، مخترع اهل فرانسه در سال ۱۸۲۶ میلادی گرفته شد؟
آیا میدانستید که : بزرگترین اثر مجوسی اهوازی، کتاب مَلِکی نام دارد که منظم‌تر و خلاصه‌تر از کتاب الحاوی رازی و کاربردی‌تر از کتاب قانون ابن سینا می‌باشد؟
آیا میدانستید که : لوچو، کشتی پهلوانی و سنتی استان مازندران می‌باشد که بیشتر در ۲۸ تیرماه هر سال برای شناسایی پهلوان منطقه، همزمان با آیینی که به جشن مردگان معروف است برگزار می‌شود؟
آیا میدانستید که : کلمهٔ بایکوت از نام چارلز بایکوت، گرفته شده و استفاده از آن در زبان انگلیسی از زمان نزاع زمین در ایرلند آغاز شد وی در سال ۱۸۸۰ توسط ایرلندی‌ها از لحاظ اجتماعی طرد (بایکوت) شد؟
آیا میدانستید که : شکند گمانیک ویچار کتابی به زبان پارتی از مردان‌فرخ پسر اورمزدداد و از کتابهای مهم زرتشتیان است که برای اثبات بنیادهای دین زرتشت و در رد دین‌های یهودی، مسیحیت، مانوی و تا اندازه‌ای اسلام نوشته شده‌است؟
آیا میدانستید که : عنایت‌الله گنجی در روز سوم شهریور ۱۳۲۰ توانست با شلیک چند گلوله، یکی از هواپیمای انگلیسی متفقین که قصد فرود در فرودگاه هفتکل را داشت ساقط کند؟ (در تصویر، آرامگاه گنجی)
آیا میدانستید که : منشور حقوق ایالات متحده آمریکا پس از جنگ استقلال با بریتانیا برای اعطای حقوق اولیه به شهروندان به صورت ۱۰ متمم به قانون اساسی آمریکا تدوین شد و این امکان را به مردم داد تا با ایجاد گروه‌های شبه‌نظامی برای مقابله با خودکامگی احتمالی زمامداران در این کشور بتوانند عکس‌العمل نشان دهند؟
آیا میدانستید که : انقلاب زمستانی، که منشا بسیاری از جشن‌ها و آئین‌های باستانی در فرهنگ‌ها و تمدن‌های بشری مانند شب یلدا، حنوکا و کریسمس است، لحظه‌ای است که خورشید از دید ناظر زمینی در بیشترین فاصله زاویه‌ای با صفحه استوا در آنسوی نیم‌کره ناظر قرار دارد و پس از آن طول روزها بلندتر می‌شود؟
آیا میدانستید که : بیست سال پس از گشایش دارالفنون، ناصرالدین‌شاه قاجار پس از مسافرتی به اروپا، دستور داد که در تهران بیمارستانی به سبک اروپایی بسازند؟ این ساختمان قدیمی که در نزدیکی چهارراه حسن‌آباد قرار داشت اکنون با تغییرات و افزودن ساختمان‌های دیگر به آن، بیمارستان سینا نامیده می‌شود؟
آیا میدانستید که : ایناف ایز ایناف یک سازمان ناسودبر در آمریکا است که برای امن کردن اینترنت برای کودکان تلاش می‌کند و در تصویب قوانینی در این زمینه نقش داشته‌است؟
آیا میدانستید که : پس از ساخت شمشیرهای قادسیه، به دستور صدام حسین، کلاهخود ۵۰۰۰ سرباز ایرانی کشته شده در جنگ را در اطراف آن قرار دادند؟ در هر یک از کلاه‌خودها نیز با شلیک یک گلوله، سوراخی ایجاد کردند؟
آیا میدانستید که : عملیات آخوندک حملهٔ نیروی دریایی آمریکا به دو سکوی نفتی ایران در اواخر جنگ ایران و عراق در سال ۱۳۶۷ است که به تلافی برخورد یک مین دریایی رهاشده از کشتی مین‌گذار ایران اجر به ناوچهٔ آمریکایی ساموئل بی. رابرتز انجام شد؟
آیا میدانستید که : دانشنامه اسلام نخستین دایرةالمعارف به سبک مدرن در موضوع اسلام‌شناسی بود که در سال‌های ۱۹۱۳-۱۹۳۸ اولین نسخهٔ آن توسط خاورشناسان غربی به زبانهای انگلیسی، آلمانی، فرانسوی چاپ شد و شروعی بود برای تالیف و ترجمهٔ دانشنامه‌های اسلامی دیگر؟
آیا میدانستید که : زبان انگلیسی با یک میلیارد سخنور (بومی و زبان دوم) رتبه دوم پرکاربردترین زبان دنیا را بعد از زبان ماندرین معیار (چینی استاندارد) دارد؟
آیا میدانستید که : ماکائو از ۲۰ نوامبر ۱۵۵۵ تا ۲۰ دسامبر ۱۹۹۹، مستعمره پرتغال بود؟ ماکائو آخرین نقطه باقیمانده از استعمار اروپا در آسیا بود؟
آیا میدانستید که : ۱۶۲ پیروزی از ۲۷۱ پیروزی هوایی ایران در جنگ ایران و عراق توسط جنگنده‌های اف-۱۴ تام‌کت بدست آمد؟
آیا میدانستید که : آلاسکا بزرگترین و یکی از ثروتمندترین ایالت‌های آمریکا است که در سال ۱۸۶۷ به مبلغ ۷٫۲ میلیون دلار از روسیه خریداری شد؟
آیا میدانستید که : روئال آمونسن جستجوگر نروژی دو قطب شمال و جنوب و نخستین کسی است که به هر دو قطب شمال و جنوب رسید؟
آیا میدانستید که : رودلف هس آخرین بازمانده کابینه هیتلر، در حالی که ۹۳ سال سن داشت در زندانی در غرب برلین درگذشت وی تنها بازمانده نازی‌ها بود که دارای مقبره مشخص بود؟
آیا میدانستید که : ابن سینا، ۴۵۰ کتاب در زمینه‌های گوناگون نوشته‌است که شمار زیادی از آنها در زمینه پزشکی و فلسفه است؟
آیا میدانستید که : عمارت عالی‌قاپو آستانه‌ای از جنس مرمر داشت که مردم آن زمان برای ابراز ادب و احترام نسبت به شاهان صفوی در آنجا به زمین می‌افتادند و آستانه را می‌بوسیدند؟
آیا میدانستید که : رمان آرزوهای بزرگ در ابتدا یک داستان دنباله‌دار بود که از دسامبر ۱۸۶۰ تا اوت ۱۸۶۱ میلادی در یک هفته‌نامه به چاپ می‌رسید؟
آیا میدانستید که : در دوره حکومت خسرو پرویز در گور، کتابی به زبان پارسی میانه درباره آیین دادرسی ایران بنام مادگان هزار دادستان بوسیله فرخ‌مرد بهرامان نوشته شده‌است؟
آیا میدانستید که : تار در گذشته پنج سیم داشت و بعدها درویش‌خان سیم ششمی به آن افزود که همچنان با شش سیم به کار می‌رود؟
آیا میدانستید که : استان خراسان جنوبی و شهرستان قائنات تولید ۹۵ درصد از زرشک ایران را در اختیار دارد؟ ایران بزرگترین تولید کننده زرشک در دنیاست؟
آیا میدانستید که : مرتضی نی‌داوود در سال‌های پس از انقلاب پیش درآمد آواز اصفهان را به شیوه‌ای نو برای ارکستر بزرگ تنظیم نمود که به عنوان موسیقی اصلی سریال هزاردستان انتخاب شد؟
آیا میدانستید که : ناصرالدین‌شاه قاجار پیش از پادشاهی، «ناصرالدین میرزا» و پس از مرگ، «شاه شهید» خوانده می‌شد؟
آیا میدانستید که : لیندا هانت نخستین کسی بود که جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل زن را برای بازی در نقش شخصیتی مذکر دریافت کرد؟
آیا میدانستید که : در گاهشماری ایران، پنجمین ماه که مرداد نام دارد از نظر لغوی و معناشناسی در اصل امرداد و به معنای نامیرایی و جاودانگی است؟
آیا میدانستید که : امینم در ترانهٔ خدای رپ ۹۷ واژه را در مدت ۱۵ ثانیه می‌خواند؟
آیا میدانستید که : ابومسلم‌نامه حماسه‌ای برگرفته از زندگی ابومسلم خراسانی است که توسط ابوعبدالله مرزبانی نوشته شد؟
آیا میدانستید که : جاستین بیبر، در سال ۲۰۰۷ با قرار دادن ویدئوهایی از خواندن خود در یوتیوب معروف شد. او یکی از صد شخصیت مشهور سال ۲۰۱۲ بود؟
آیا میدانستید که : کبیسه، در اصطلاح سال کبیسه از ریشه کبس به معنی پرکردن چاه با خاک می‌آید؟
آیا میدانستید که : زرتشت از نخستین شاعران ایران، سرایندهٔ گاتاها، از سرودهای مذهبی ایران باستان بوده‌است؟ (در تصویر، نماد فروهر)
آیا میدانستید که : فیلم دنیای آب از نگاه بازگشت سرمایه و میزان فروش، یک شکست بزرگ بود؟
آیا میدانستید که : صد سال تنهایی یکی از شاهکارهای گابریل گارسیا مارکز دانسته می‌شود؟
آیا میدانستید که : جریان بنگوئلای اقیانوس منجمد جنوبی اندکی اثر ال‌نینیویی دارد؟
آیا میدانستید که : هر بطری شیواس ریگل شمشیر حاوی ویسکی‌های حداقل ۴۵ ساله و تزئین شده با ۲۲ قیراط الماس به قیمت ۲۰۰٬۰۰۰ دلار به فروش می‌رسد؟
آیا میدانستید که : نوروز در سال ۵۳۸ پیش از میلاد توسط کوروش بزرگ به عنوان جشن ملی ایران اعلام‌شد؟
آیا میدانستید که : آلفا قنطورس بی‌بی نزدیک‌ترین سیارهٔ فراخورشیدی به زمین و پروکسیما قنطورس نزدیک‌ترین ستاره به منظومهٔ شمسی است؟
آیا میدانستید که : خسرو پرویز طی ماجرایی با کودتای پسر بزرگش قباد دوم به قتل رسید؟
آیا میدانستید که : قمارخانه‌های ماکائو در سال ۲۰۱۲ درآمدی برابر ۳۸ میلیارد دلار داشتند. این مبلغ در قمارخانه‌های لاس‌وگاس تنها ۶ میلیارد دلار بود؟
آیا میدانستید که : آتلانتیس نام قاره‌ای افسانه‌ای است که بر پایهٔ نوشته‌های افلاطون در زمان‌های قدیم وجود داشته‌است؟
آیا میدانستید که : داستان‌های شاهنامه برگرفته از شاهنامهٔ ابومنصوری است و تنها برخی نبردهای رستم و داستان‌هایی مانند بیژن و منیژه و بیژن و گرازان زادهٔ ذهن فردوسی بوده‌است؟
آیا میدانستید که : کنسرتو پیانو شماره ۵ آخرین و شناخته‌شده‌ترین کنسرتو پیانو بتهوون است که وی آن را در شرایط سخت اشغال وین توسط ناپلئون و سپاهیانش تصنیف کرد؟
آیا میدانستید که : پیشینۀ فوتبال به سدهٔ دوم و سوم پیش از میلاد در چین باز می‌گردد؟
آیا میدانستید که : در فرانسه برای ساخت پل کنکورد از سنگ‌های قلعه معروف باستیل استفاده شده است؟
آیا میدانستید که : شهاب‌سنگ هوبا بزرگترین شهاب‌سنگ شناخته شده بر روی زمین است؟
آیا میدانستید که : مردم نروژ تاکنون در دو همه‌پرسی در سال‌های ۱۹۷۲ و ۱۹۹۴ میلادی به عضویت این کشور در اتحادیه اروپا رأی مخالف داده‌اند؟
آیا میدانستید که : نورپردازی برج ساختمان مرکزی دانشگاه تگزاس در آستین در مناسبت‌های گوناگون مانند موفقیت‌های علمی و ورزشی دانشجویان دانشگاه، تغییر می‌کند؟
آیا میدانستید که : مغز آلبرت اینشتین پس از مرگ او از سرش خارج گردید تا برای یافتن دلیل نبوغ او مورد مطالعه قرار گیرد؟
آیا میدانستید که : آزتک‌ها، قارچ‌های جادو را «گوشت خدایان» می‌نامیدند و در مراسم تاج‌گذاری موکتزومای دوم در سال ۱۵۰۲ میلادی نیز از این قارچ‌ها استفاده کردند؟
آیا میدانستید که : نام نماد رسمی جام جهانی فوتبال ۲۰۱۴، فولکو از ترکیب دو واژهٔ پرتغالی «futebol» (فوتبال) و «ecologia» (بوم‌شناسی) گرفته شده است؟
آیا میدانستید که : ولادیمیر شوخوف، مهندس روس که برای سازه‌های فلزیش شناخته می‌شود، در ۲۴ سالگی به دلیل ناامیدی تصمیم گرفت مهندسی را رها کند و در دانشکده پزشکی ثبت‌نام کرد؟
آیا میدانستید که : کاخ مارینسکی در سن پترزبورگ به دستور نیکلای یکم و به عنوان هدیه ازدواج دخترش، ماریا ساخته شد؟
آیا میدانستید که : در سال شش امپراتور (۲۳۸ میلادی) شش نفر به عنوان امپراتور روم قدرت را در دست داشتند؟
آیا میدانستید که : مارگریت پرت نویسنده و عارف فرانسوی بود که در سال ۱۳۱۰ میلادی توسط دادگاه تفتیش عقاید محکوم و در پاریس سوزانده شد؟
آیا میدانستید که : کا گ ب چندین بار تلاش کرد رودلف نوریف را به شوروی بازگرداند اما هربار ناموفق بود؟
آیا میدانستید که : گرگ کاپیتول تندیسی مفرغی از ماده گرگی در حال شیر دادن به بانیان افسانه‌ای شهر رم، رموس و رمولوس است؟
آیا میدانستید که : بخش‌هایی از ترانهٔ عشق یکسان که توسط مری لمبرت خوانده می‌شود به زندگی واقعی خود او اشاره دارد؟
آیا میدانستید که : پاتریشیا کرنول، نویسندهٔ مشهور داستان‌های جنایی، در جوانی از اختلال خوردن در رنج بوده و مدت کوتاهی نیز در بیمارستان روانی بستری بوده است؟
آیا میدانستید که : تعداد افرادی که در سال ۲۰۱۲ در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا به ایدز مبتلا شده‌اند، در مقایسه با سال ۲۰۰۱ بیش از ۵۰٪ افزایش داشته است؟ (در تصویر، روبان سرخ)
آیا میدانستید که : تراژدی دوحه نامی است که طرفداران تیم ملی فوتبال ژاپن به بازی سال ۱۹۹۳ این کشور با عراق داده‌اند که در پی آن ژاپن از راهیابی به جام جهانی فوتبال ۱۹۹۴ بازماند و جای خود را به کره جنوبی داد؟
آیا میدانستید که : پیش از آنکه جیمز دبلیو پترسون وارد مجلس سنای آمریکا شود، چندین سال در کالج دارتموث ریاضیات، اخترشناسی و هواشناسی تدریس می‌کرد؟
آیا میدانستید که : کلیسای افغان در بمبئی برای بزرگداشت کشته‌شدگان جنگ اول افغان و انگلیس ساخته شده است؟
آیا میدانستید که : دانمارک نخستین کشوری بود که قانون اتحاد مدنی همجنس‌گرایان را در سال ۱۹۸۹ تصویب کرد؟
آیا میدانستید که : والری سولاناس نویسنده فمینیست رادیکال آمریکایی بود که پس از تلاشی ناموفق برای قتل اندی وارهول به شهرت رسید؟
آیا میدانستید که : متیو مک‌کانهی و جرد لتو برای بازی در فیلم باشگاه خریداران دالاس هرکدام به ترتیب حدود ۲۳ و ۱۴ کیلوگرم وزن کم کردند؟
آیا میدانستید که : بالاتنه نفرتیتی تندیسی از سنگ آهک و گچ که قدمت آن به حدود سال ۱۳۵۰ پیش از میلاد بازمی‌گردد، از زمان کشف در سال ۱۹۱۲ به عنوان نمادی از زیبایی زنانه در دوران باستان شناخته می‌شود؟
آیا میدانستید که : در نشان ملی گرینلند نقش خرسی قطبی وجود دارد که پنجه چپش را بالا گرفته است، به این خاطر که بومیان گرینلند معتقدند خرس‌های قطبی چپ‌دست هستند؟
آیا میدانستید که : اچ‌ام‌اس اوشن در تمام مدتی که در نیروی دریایی بریتانیا خدمت می‌کرد، هیچگاه در آب‌های بریتانیا لنگر نینداخت؟
آیا میدانستید که : ستاره‌های کرملین ستاره‌های شیشه‌ای یاقوتی هستند که در دهه ۱۹۳۰ میلادی بر بالای پنج برج از برج‌های کاخ کرملین نصب شدند؟
آیا میدانستید که : محمد بن لادن کارآفرین ثروتمند عرب و پدر بیش از ۵۰ فرزند از جمله اسامه بن لادن بود؟
آیا میدانستید که : هندوانه ابوجهل میوه‌ای تلخ مزه است که زنان باردار از آن برای سقط جنین استفاده می‌کرده‌اند؟
آیا میدانستید که : کوین اوهالوران شناگر استرالیایی دارنده یک مدال طلا در المپیک تابستانی ۱۹۵۶، در ۳۹ سالگی با شلیک گلوله‌ای تصادفاً موجب مرگ خود شد؟
آیا میدانستید که : احتمال شکل‌گیری دو بلور برف با ساختار کاملاً یکسان به قدری ناچیز است که حتی در میان تمام دانه‌های بلور ایجاد شده در تاریخ سیاره زمین، وجود دو بلور کاملاً مشابه بسیار نامحتمل است؟
آیا میدانستید که : برقی که مارماهی آمریکای جنوبی تولید می‌کند می‌تواند ده لامپ را روشن کند؟
آیا میدانستید که : گروه چهارتایی کلاین کوچک‌ترین گروه نادوری است؟
آیا میدانستید که : مری اندرسن نخستین برف‌پاک‌کن کارای خودرو را اختراع کرد؟
آیا میدانستید که : محمد میرزا کاشف‌السلطنه نخستین فرد ایرانی است که چای را از هندوستان به ایران آورد و شهر لاهیجان را به دلیل وجود هوای مناسب برای کشت چای انتخاب کرد؟
آیا میدانستید که : کشور فنلاند به دلیل داشتن دریاچه‌های زیاد ملقب به کشور هزار دریاچه است؟
آیا میدانستید که : ترنس تائو ریاضیدان استرالیایی در ۱۰ سالگی توانست در المپیاد ریاضی مدال برنز بگیرد. او هنگامی مدال طلا گرفت که هنوز ۱۳ سالش نشده بود؟
آیا میدانستید که : برگ‌های دیفنباخیا، از گیاهان تزیینی که در آپارتمان‌ها نگهداری می‌شود، سمی بوده و چنانچه خورده شوند باعث مسمومیت و گاه مرگ می‌گردند؟
آیا میدانستید که : در فرایند تولید مثل اسب‌های دریایی، جنس نر باردار می‌شود؟
آیا میدانستید که : فرشید مثقالی تصویرگر کتابهای کودک و نوجوان تنها برندهٔ ایرانی جایزه هانس کریستین آندرسن است؟
آیا میدانستید که : شطرنج نیشابوری از کهن‌ترین مجموعه‌های موجود شطرنج است که در پژوهش‌های باستان‌شناسی نیشابور یافت شد؟
آیا میدانستید که : نیل با حدود ۶٬۶۵۰ کیلومتر طول، طولانی‌ترین رود جهان است؟
آیا میدانستید که : کاخ فارنیسه از نمونه‌های مهم معماری دوره رنسانس در رم، اکنون مقر سفارت فرانسه در ایتالیا است؟
آیا میدانستید که : ویلیام لورنس براگ جوان‌ترین برنده جایزه نوبل است که در ۲۵ سالگی (۱۹۱۵ میلادی) همراه با پدرش، ویلیام هنری براگ، جایزه نوبل فیزیک را دریافت کرد؟
آیا میدانستید که : تک‌چهره یاکوب د گین سوم اثر رامبرانت تاکنون چهار بار ربوده شده و از این نظر در بین تمام تابلوهای نقاشی دارای رکورد است؟
آیا میدانستید که : هیپاتیا بانوی ریاضیدان و فیلسوف یونانی بود که به اتهام جادوگری و توطئه علیه مسیحیت، کشته و سوزانده شد؟
آیا میدانستید که : در دریای سرخ مقادیر زیادی از نوعی جلبک وجود دارد که رنگ دریا را به قهوه‌ای مایل به سرخ تغییر می‌دهند؟
آیا میدانستید که : جیوه تنها فلزی است که در شرایط استاندارد دما و فشار مایع است؟
آیا میدانستید که : فیل‌های مادر وقت زیادی را با خرطوم‌هایشان صرف لمس و نوازش بچه‌هایشان می‌کنند و بچه‌ای که نوازش نشود کم‌تر از بچه‌ای که تماس زیادی با مادرش داشته رشد می‌کند؟
آیا میدانستید که : اندونزی مجموعه‌ای از حدود ۱۷،۵۰۸ جزیره بزرگ و کوچک در اقیانوس آرام است؟
آیا میدانستید که : مار بوآ با کمک گرفتن از ماهیچه‌های قدرتمندی که دارد شکار را خفه کرده و یکجا می‌بلعد و پس از آن برای هفته‌ها و گاه ماه‌ها بدون غذا به زندگی خود ادامه می‌دهد؟
آیا میدانستید که : ژان-فرانسوا-ترز شالگرین، معمار فرانسوی جنبش نوکلاسیسیسم، پیش از کامل شدن شناخته‌شده‌ترین اثرش، طاق پیروزی درگذشت؟
آیا میدانستید که : کوآلاها زمان زیادی را در خواب بر روی شاخه‌های درخت اوکالیپتوس می‌گذرانند که به ۲۰ ساعت در روز نیز می‌رسد؟
آیا میدانستید که : پاوان رقصی اشرافی است که بیشتر در دوره رنسانس و بسیار کند و با وقار اجرا می‌شده است؟
آیا میدانستید که : کاترین بیگلو نخستین زنی است که برنده جایزه اسکار بهترین کارگردانی شده‌است؟
آیا میدانستید که : ۸۵ تا ۹۰ درصد خانه‌ها در ایسلند از انرژی زمین‌گرمایی برای تأمین آب گرم و گرمایش خود بهره می‌برند؟
آیا میدانستید که : بی‌بی مریم بختیاری از مبارزان علیه استبداد صغیر، جنبش مشروطه و جریان فتح تهران بود؟
آیا میدانستید که : سیارک ۷۲۱۰ داریوش که به نام داریوش بزرگ نامگذاری شده، هفت هزار و دویست و دهمین سیارک کشف شده‌است؟
آیا میدانستید که : طاهره قرةالعین از نخستین پیروان سید علی‌محمد باب، برترین شخصیت زن در بابیه و سومین و شناخته‌شده‌ترین شخصیت زن در آئین بهایی است؟
آیا میدانستید که : جنبش نرم‌افزار آزاد جنبشی اجتماعی است که هدف آن تضمین آزادی‌های بنیادی کاربران نرم‌افزار برای استفاده، بررسی و تغییر آن می‌باشد؟ ریچارد استالمن بنیانگذار پروژه گنو، از پیشگامان آن به شمار می‌آید؟ (در تصویر، نشان‌وارهٔ گنو)
آیا میدانستید که : پروتون از دو کوارک بالا و یک کوارک پایین، و نوترون از دو کوارک پایین و یک کوارک بالا ساخته شده‌است؟
آیا میدانستید که : زبان برنامه‌نویسی ایدا به افتخار ایدا لاولیس، ریاضیدان، نخستین برنامه‌ساز رایانه و دختر لرد بایرون نامگذاری شده است؟
آیا میدانستید که : آنتیوپ تنها زن عضو قبیلهٔ آمازون‌ها بود که ازدواج کرد؟
آیا میدانستید که : دانشگاه ایالتی کنتاکی با حدود ۲٬۷۰۰ دانشجو، کوچک‌ترین دانشگاه ایالتی در کنتاکی آمریکا است؟
آیا میدانستید که : در فیلم میل مبهم هوس به کارگردانی لوئیس بونوئل، دو نفر در نقش کونچیتا بازی کردند و شخص سومی برای آن نقش گویندگی کرد؟
آیا میدانستید که : جنگ بون‌ای در سال ۱۲۷۴ میلادی، نخستین تلاش قوبلای‌خان، امپراتور مغول برای یورش به ژاپن بود؟
آیا میدانستید که : آزادماهی صورتی نر در هنگام تخم‌ریزی، گوژ بزرگی بر پشت خود درست می‌کند به همین دلیل آن را «آزادماهی گوژپشت» هم می‌خوانند؟
آیا میدانستید که : ان‌جی‌سی ۳۳۱۴ یک جفت کهکشان مارپیچی است که همپوشانی دارند و این جایگیری به اخترشناسان امکان می‌دهد تا ویژگی‌های غبار میان‌ستاره‌ای را بررسی کنند؟
آیا میدانستید که : تحیه محمدکاظم همسر ایرانی‌تبار جمال عبدالناصر، رئیس جمهور مصر بود؟
آیا میدانستید که : نام مریلین منسون ترکیبی از نامهای مریلین مونرو و چارلز منسون است؟
آیا میدانستید که : مسجدسلیمان نخستین منطقه ایران بود که شرکت نفت دارسی، سرانجام در ۲۶ مه ۱۹۰۸ میلادی در آنجا به نفت رسید؟
آیا میدانستید که : کتاب آرتامن یا کورش بزرگ با بیش از ۱۳٬۰۰۰ صفحه، بلندترین رمان فرانسه دربارهٔ کوروش بزرگ است که تاکنون نوشته شده؟
آیا میدانستید که : شهری بنام کرمان در ایالت کالیفرنیای آمریکا با جمعیتی حدود ۱۳۵۴۴ نفر وجود دارد؟
آیا میدانستید که : ناصرالدین شاه در سال ۱۲۳۰ اولین تلفن همراه موجود در ایران را داشت، که محصول کارخانه «البیس» زوریخ بود؟
آیا میدانستید که : جمجمه گویس با حدود ۲۰۰٫۰۰۰ تا ۵۰۰٫۰۰۰ سال قدمت، در سال ۲۰۰۶ در اتیوپی کشف شد؟
آیا میدانستید که : هرمزد رسام باستان‌شناس و کاشف الواح گلی حماسه گیلگمش و استوانهٔ مشهور به لوح حقوق بشر کورش در میان‌رودان است؟
آیا میدانستید که : شهر رفح از راه تونل‌های دست‌سازی که بوسیله ساکنین کنده شده‌اند با شهر رفح در کشور مصر ارتباط دارد؟
آیا میدانستید که : زبانهای بانتو گروهی متشکل از حدود ۵۰۰ زبان هستند که در گستره وسیعی از قاره آفریقا استفاده می‌شوند؟
آیا میدانستید که : سیارک ۸۱۰ آتوسا که به نام آتوسا شهبانو هخامنشی ایران نامگذاری شده، هشتصد و دهمین سیارک کشف شده‌است؟
آیا میدانستید که : نشان قلب (♥) را به کمک معادلات ریاضی می‌توان به صورت دوبعدی و سه‌بعدی ترسیم کرد و در فهرست حروف یونیکد دارای کارکتر است؟
آیا میدانستید که : جگر چرب غذایی است که از جگر غاز یا مرغابی خانگی تهیه می‌شود که برای تهیه آن آنقدر به پرنده غذا خورانده می‌شود تا به بیماری کبد چرب مبتلا شود؟
آیا میدانستید که : تشی بزرگترین جونده ایران است؟
آیا میدانستید که : بر اساس نوشته‌های افلاطون، گاو نر مقدس‌ترین حیوان در نزد مردمان قاره افسانه‌ای آتلانتیس بود که مظهر قدرت بشمار می‌رفت؟
آیا میدانستید که : گانگنام استایل تک‌آهنگ پاپ کره‌ای می‌باشد که تا تاریخ ۲۴ نوامبر ۲۰۱۲ بیش از ۸۰۰ میلیون بیننده در یوتیوب داشته است؟
آیا میدانستید که : هَگیس یا چغور پغور خوراک ملی اسکاتلند به‌شمار می‌آید؟
آیا میدانستید که : در کشور رواندا برای حفظ محیط زیست استفاده از کیسه‌های پلاستیکی ممنوع است؟
آیا میدانستید که : لاله گل ملی کشورهای ایران، افغانستان، ترکیه، هلند، مجارستان و بلژیک به شمار می‌آید؟
آیا میدانستید که : ماری کوری نخستین زن برندهٔ جایزه نوبل و تنها برندهٔ دو جایزه نوبل در دو زمینهٔ علمی گوناگون است؟
آیا میدانستید که : سیارک ۷۲۰۹ کوروش که به نام کوروش بزرگ نامگذاری شده، هفت هزار و دویست و نهمین سیارک کشف شده‌است؟
آیا میدانستید که : جسد چارلی چاپلین یک سال پس از مرگش توسط دو مهاجر بلغاری و لهستانی در سال ۱۹۷۸ از خاک خارج شد و در ازای بازگرداندن جسد از وکیل چاپلین تقاضای دریافت پول کردند؟
آیا میدانستید که : آئین به‌آفریدان از نخستین جنبش‌های ایرانی ضد عرب و ضد اسلام بود که به‌آفرید یک ایرانی خراسانی در زمان ابومسلم خراسانی پایه‌گذاری کرد؟
آیا میدانستید که : در زمان جنبش مشروطه، حزب دموکرات را عامیون، حزب محافظه‌کار را اعتدالیون، و حزب سوسیال دمکرات را اجتماعیون عامیون نامگذاری کرده بودند که معادل عربی-فارسی گرایش هر حزب بود؟
آیا میدانستید که : سیندی نام عملیاتی زنی بود که به عنوان توریست آمریکایی، مردخای وانونو را به بهانه گردش از انگلستان به ایتالیا برد تا مامورین موساد او را دستگیر کنند؟
آیا میدانستید که : تا پیش از تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه برنامه هسته‌ای ایران، بیش از شصت درصد مبادلات بانکی دولت ایران از طریق بانک بریتانیایی اچ‌اس‌بی‌سی انجام می‌گرفت؟
آیا میدانستید که : نسبت طلایی در ریاضیات و هنر هنگامی است که نسبت بخش بزرگتر به بخش کوچکتر، برابر با نسبت کل به بخش بزرگتر باشد؟
آیا میدانستید که : مجموعه نقاشی‌های صادق هدایت را برادرزادهٔ او جهانگیر، با عنوان «آلبوم نقاشی‌های هدایت» منتشر کرده‌است؟
آیا میدانستید که : در سال ۱۹۴۷ قطعنامه ۱۸۱ سازمان ملل مقرر کرد شهر اورشلیم برای مدت ده سال در کنترل هیچ کدام از دو منطقه فلسطین و اسرائیل قرار نگیرد و با یک رژیم ویژهٔ بین‌المللی با نظارت سازمان ملل اداره شود که البته این طرح هیچگاه اجرایی نشد؟
آیا میدانستید که : باشگاه فوتبال اینتر میلان تنها باشگاه کشور ایتالیاست که تا کنون از سری آ به دستهٔ پائین تر سقوط نکرده است؟
آیا میدانستید که : مرتضی احمدی، گوینده، خواننده و بازیگر سینما و تلویزیون، تا سال ۱۳۲۵ در باشگاه فوتبال راه‌آهن بازیکن و مربی بود؟
آیا میدانستید که : احسان نراقی (۱۳۰۵- ۱۳۹۱) نویسنده، و جامعه‌شناس ایرانی و تنها فرد ایرانی است که معاون یونسکو بوده‌است؟
آیا میدانستید که : مریخ‌نورد کنجکاوی سنگین‌ترین جسم دست‌ساخت بشر است که با وزن ۹۰۰ کیلوگرم، برای ماموریت تحقیقاتی ۲ ساله در گودال گیل بر سطح مریخ نشست؟
آیا میدانستید که : مو یان، نام مستعار گوان موئه برندهٔ جایزه نوبل ادبیات در سال ۲۰۱۲ است، که معنایش به چینی «سکوت کن» است؟
آیا میدانستید که : اِستِر از شخصیت‌های تنخ یهودی یا عهد عتیق در انجیل و شخصیت محوری کتاب استر است؟ بنا به مندرجات کتاب استر وی همسر و ملکهٔ اخشورش پادشاه ایرانی بود؟
آیا میدانستید که : جنبش ضد تنباکو در آلمان نازی نخستین جنبش بر ضد استعمال تنباکو و مصرف نوشیدنی‌های الکلی در تاریخ معاصر بود؟
آیا میدانستید که : بمباران‌های شیمیایی صدام حسین در مجموع در ۳۷۸ مورد در طول هشت سال جنگ ایران و عراق رخ داد که موجب کشته و زخمی شدن بیش از پنجاه هزار نفر شهروندان ایران و عراق شد؟
آیا میدانستید که : در ونیز امکان حرکت خودرو وجود ندارد و حمل و نقل عمومی به جای اتوبوس و تاکسی‌های معمول، توسط اتوبوس دریایی انجام می‌شود؟
آیا میدانستید که : گرینلند با ۲،۱۷۵،۵۹۰ کیلومتر مربع پهنا، پس از استرالیا دومین جزیره بزرگ جهان و بخشی از کشور دانمارک شمرده می‌شود؟
آیا میدانستید که : نخستین نشانه‌های اهلی‌سازی بز در ایران یافت شده که مربوط به حدود ۱۰٬۰۰۰ سال پیش از میلاد است؟
آیا میدانستید که : خوکچه هندی بومی آمریکای جنوبی است و اینکاها این حیوان را دست‌آموز کرده بودند و حتی از گوشت آن خوراکی تهیه می‌کردند و در مراسم مذهبی و طب سنتی از آن استفاده می‌کردند؟
آیا میدانستید که : قلهٔ کوه تاکائو در منطقه تامای توکیو بیشترین تعداد صعود کننده را در بین تمامی کوههای جهان داراست و هر سال به طور میانگین بیش از ۲٫۵ میلیون نفر از قلهٔ تاکائو بازدید می‌کنند؟
آیا میدانستید که : اجرام مسیه نام ۱۱۰ جرم غیرستاره‌ای بود که توسط شارل مسیه، ستاره‌شناس اهل فرانسه شناسایی و گردآوری شده‌اند؟
آیا میدانستید که : ریشه نامهای الگوریتم و علم جبر برگرفته از نام خوارزمی، دانشمند ستاره‌بین، ستاره‌شناس، ریاضیدان بزرگ ایرانی است؟
آیا میدانستید که : دوردست‌ترین‌ها مکان‌هایی در زمین هستند که می‌توان آنها را از نظر جغرافیایی به عنوان مکان‌هایی دوردست‌تر از دیگر مکان‌ها به‌شمار آورد؟
آیا میدانستید که : امیرعباس هویدا با داشتن ۱۳ سال سابقه نخست‌وزیری در دوران محمدرضا پهلوی، طولانی‌ترین زمان خدمت در تاریخ ایران به عنوان رئیس دولت را داراست؟
آیا میدانستید که : ۱۷ نفر از ۲۹ شرکت‌کننده در پنجمین کنفرانس سلوی برندهٔ جایزه نوبل فیزیک بوده یا بعدها این جایزه را دریافت کردند؟
آیا میدانستید که : در سال ۲۰۱۲ ویکی‌پدیای فارسی در میان دیگر پروژه‌های بنیاد ویکی‌مدیا رتبه هجدهم را داشت و صفحاتش در هر ساعت ۷۱،۳۲۵ بار مشاهده شده‌اند؟
آیا میدانستید که : عبدالقدیر خان پدر انرژی هسته‌ای پاکستان در ژانویه ۲۰۰۴ به دست داشتن در یک شبکه بین‌المللی برای تکثیر غیرقانونی دانش هسته‌ای به کره شمالی، ایران و لیبی اعتراف کرد؟
آیا میدانستید که : نخستین عکس تاریخ بدست ژوزف نیسه‌فور، مخترع اهل فرانسه در سال ۱۸۲۶ میلادی گرفته شد؟
آیا میدانستید که : بزرگترین اثر مجوسی اهوازی، کتاب مَلِکی نام دارد که منظم‌تر و خلاصه‌تر از کتاب الحاوی رازی و کاربردی‌تر از کتاب قانون ابن سینا می‌باشد؟
آیا میدانستید که : لوچو، کشتی پهلوانی و سنتی استان مازندران می‌باشد که بیشتر در ۲۸ تیرماه هر سال برای شناسایی پهلوان منطقه، همزمان با آیینی که به جشن مردگان معروف است برگزار می‌شود؟
آیا میدانستید که : کلمهٔ بایکوت از نام چارلز بایکوت، گرفته شده و استفاده از آن در زبان انگلیسی از زمان نزاع زمین در ایرلند آغاز شد وی در سال ۱۸۸۰ توسط ایرلندی‌ها از لحاظ اجتماعی طرد (بایکوت) شد؟
آیا میدانستید که : شکند گمانیک ویچار کتابی به زبان پارتی از مردان‌فرخ پسر اورمزدداد و از کتابهای مهم زرتشتیان است که برای اثبات بنیادهای دین زرتشت و در رد دین‌های یهودی، مسیحیت، مانوی و تا اندازه‌ای اسلام نوشته شده‌است؟
آیا میدانستید که : عنایت‌الله گنجی در روز سوم شهریور ۱۳۲۰ توانست با شلیک چند گلوله، یکی از هواپیمای انگلیسی متفقین که قصد فرود در فرودگاه هفتکل را داشت ساقط کند؟ (در تصویر، آرامگاه گنجی)
آیا میدانستید که : منشور حقوق ایالات متحده آمریکا پس از جنگ استقلال با بریتانیا برای اعطای حقوق اولیه به شهروندان به صورت ۱۰ متمم به قانون اساسی آمریکا تدوین شد و این امکان را به مردم داد تا با ایجاد گروه‌های شبه‌نظامی برای مقابله با خودکامگی احتمالی زمامداران در این کشور بتوانند عکس‌العمل نشان دهند؟
آیا میدانستید که : انقلاب زمستانی، که منشا بسیاری از جشن‌ها و آئین‌های باستانی در فرهنگ‌ها و تمدن‌های بشری مانند شب یلدا، حنوکا و کریسمس است، لحظه‌ای است که خورشید از دید ناظر زمینی در بیشترین فاصله زاویه‌ای با صفحه استوا در آنسوی نیم‌کره ناظر قرار دارد و پس از آن طول روزها بلندتر می‌شود؟
آیا میدانستید که : بیست سال پس از گشایش دارالفنون، ناصرالدین‌شاه قاجار پس از مسافرتی به اروپا، دستور داد که در تهران بیمارستانی به سبک اروپایی بسازند؟ این ساختمان قدیمی که در نزدیکی چهارراه حسن‌آباد قرار داشت اکنون با تغییرات و افزودن ساختمان‌های دیگر به آن، بیمارستان سینا نامیده می‌شود؟
آیا میدانستید که : ایناف ایز ایناف یک سازمان ناسودبر در آمریکا است که برای امن کردن اینترنت برای کودکان تلاش می‌کند و در تصویب قوانینی در این زمینه نقش داشته‌است؟
آیا میدانستید که : پس از ساخت شمشیرهای قادسیه، به دستور صدام حسین، کلاهخود ۵۰۰۰ سرباز ایرانی کشته شده در جنگ را در اطراف آن قرار دادند؟ در هر یک از کلاه‌خودها نیز با شلیک یک گلوله، سوراخی ایجاد کردند؟
آیا میدانستید که : عملیات آخوندک حملهٔ نیروی دریایی آمریکا به دو سکوی نفتی ایران در اواخر جنگ ایران و عراق در سال ۱۳۶۷ است که به تلافی برخورد یک مین دریایی رهاشده از کشتی مین‌گذار ایران اجر به ناوچهٔ آمریکایی ساموئل بی. رابرتز انجام شد؟
آیا میدانستید که : دانشنامه اسلام نخستین دایرةالمعارف به سبک مدرن در موضوع اسلام‌شناسی بود که در سال‌های ۱۹۱۳-۱۹۳۸ اولین نسخهٔ آن توسط خاورشناسان غربی به زبانهای انگلیسی، آلمانی، فرانسوی چاپ شد و شروعی بود برای تالیف و ترجمهٔ دانشنامه‌های اسلامی دیگر؟
آیا میدانستید که : زبان انگلیسی با یک میلیارد سخنور (بومی و زبان دوم) رتبه دوم پرکاربردترین زبان دنیا را بعد از زبان ماندرین معیار (چینی استاندارد) دارد؟
آیا میدانستید که : ماکائو از ۲۰ نوامبر ۱۵۵۵ تا ۲۰ دسامبر ۱۹۹۹، مستعمره پرتغال بود؟ ماکائو آخرین نقطه باقیمانده از استعمار اروپا در آسیا بود؟
آیا میدانستید که : ۱۶۲ پیروزی از ۲۷۱ پیروزی هوایی ایران در جنگ ایران و عراق توسط جنگنده‌های اف-۱۴ تام‌کت بدست آمد؟
آیا میدانستید که : آلاسکا بزرگترین و یکی از ثروتمندترین ایالت‌های آمریکا است که در سال ۱۸۶۷ به مبلغ ۷٫۲ میلیون دلار از روسیه خریداری شد؟
آیا میدانستید که : روئال آمونسن جستجوگر نروژی دو قطب شمال و جنوب و نخستین کسی است که به هر دو قطب شمال و جنوب رسید؟
آیا میدانستید که : رودلف هس آخرین بازمانده کابینه هیتلر، در حالی که ۹۳ سال سن داشت در زندانی در غرب برلین درگذشت وی تنها بازمانده نازی‌ها بود که دارای مقبره مشخص بود؟
آیا میدانستید که : ابن سینا، ۴۵۰ کتاب در زمینه‌های گوناگون نوشته‌است که شمار زیادی از آنها در زمینه پزشکی و فلسفه است؟
آیا میدانستید که : عمارت عالی‌قاپو آستانه‌ای از جنس مرمر داشت که مردم آن زمان برای ابراز ادب و احترام نسبت به شاهان صفوی در آنجا به زمین می‌افتادند و آستانه را می‌بوسیدند؟
آیا میدانستید که : رمان آرزوهای بزرگ در ابتدا یک داستان دنباله‌دار بود که از دسامبر ۱۸۶۰ تا اوت ۱۸۶۱ میلادی در یک هفته‌نامه به چاپ می‌رسید؟
آیا میدانستید که : در دوره حکومت خسرو پرویز در گور، کتابی به زبان پارسی میانه درباره آیین دادرسی ایران بنام مادگان هزار دادستان بوسیله فرخ‌مرد بهرامان نوشته شده‌است؟
آیا میدانستید که : تار در گذشته پنج سیم داشت و بعدها درویش‌خان سیم ششمی به آن افزود که همچنان با شش سیم به کار می‌رود؟
آیا میدانستید که : استان خراسان جنوبی و شهرستان قائنات تولید ۹۵ درصد از زرشک ایران را در اختیار دارد؟ ایران بزرگترین تولید کننده زرشک در دنیاست؟
آیا میدانستید که : مرتضی نی‌داوود در سال‌های پس از انقلاب پیش درآمد آواز اصفهان را به شیوه‌ای نو برای ارکستر بزرگ تنظیم نمود که به عنوان موسیقی اصلی سریال هزاردستان انتخاب شد؟
آیا میدانستید که : ناصرالدین‌شاه قاجار پیش از پادشاهی، «ناصرالدین میرزا» و پس از مرگ، «شاه شهید» خوانده می‌شد؟
آیا میدانستید که : لیندا هانت نخستین کسی بود که جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل زن را برای بازی در نقش شخصیتی مذکر دریافت کرد؟
آیا میدانستید که : در گاهشماری ایران، پنجمین ماه که مرداد نام دارد از نظر لغوی و معناشناسی در اصل امرداد و به معنای نامیرایی و جاودانگی است؟
آیا میدانستید که : امینم در ترانهٔ خدای رپ ۹۷ واژه را در مدت ۱۵ ثانیه می‌خواند؟
آیا میدانستید که : ابومسلم‌نامه حماسه‌ای برگرفته از زندگی ابومسلم خراسانی است که توسط ابوعبدالله مرزبانی نوشته شد؟
آیا میدانستید که : جاستین بیبر، در سال ۲۰۰۷ با قرار دادن ویدئوهایی از خواندن خود در یوتیوب معروف شد. او یکی از صد شخصیت مشهور سال ۲۰۱۲ بود؟
آیا میدانستید که : کبیسه، در اصطلاح سال کبیسه از ریشه کبس به معنی پرکردن چاه با خاک می‌آید؟
آیا میدانستید که : زرتشت از نخستین شاعران ایران، سرایندهٔ گاتاها، از سرودهای مذهبی ایران باستان بوده‌است؟ (در تصویر، نماد فروهر)
آیا میدانستید که : فیلم دنیای آب از نگاه بازگشت سرمایه و میزان فروش، یک شکست بزرگ بود؟
آیا میدانستید که : صد سال تنهایی یکی از شاهکارهای گابریل گارسیا مارکز دانسته می‌شود؟
آیا میدانستید که : جریان بنگوئلای اقیانوس منجمد جنوبی اندکی اثر ال‌نینیویی دارد؟
آیا میدانستید که : هر بطری شیواس ریگل شمشیر حاوی ویسکی‌های حداقل ۴۵ ساله و تزئین شده با ۲۲ قیراط الماس به قیمت ۲۰۰٬۰۰۰ دلار به فروش می‌رسد؟
آیا میدانستید که : نوروز در سال ۵۳۸ پیش از میلاد توسط کوروش بزرگ به عنوان جشن ملی ایران اعلام‌شد؟
آیا میدانستید که : آلفا قنطورس بی‌بی نزدیک‌ترین سیارهٔ فراخورشیدی به زمین و پروکسیما قنطورس نزدیک‌ترین ستاره به منظومهٔ شمسی است؟
آیا میدانستید که : خسرو پرویز طی ماجرایی با کودتای پسر بزرگش قباد دوم به قتل رسید؟
آیا میدانستید که : قمارخانه‌های ماکائو در سال ۲۰۱۲ درآمدی برابر ۳۸ میلیارد دلار داشتند. این مبلغ در قمارخانه‌های لاس‌وگاس تنها ۶ میلیارد دلار بود؟
آیا میدانستید که : آتلانتیس نام قاره‌ای افسانه‌ای است که بر پایهٔ نوشته‌های افلاطون در زمان‌های قدیم وجود داشته‌است؟
آیا میدانستید که : داستان‌های شاهنامه برگرفته از شاهنامهٔ ابومنصوری است و تنها برخی نبردهای رستم و داستان‌هایی مانند بیژن و منیژه و بیژن و گرازان زادهٔ ذهن فردوسی بوده‌است؟
آیا میدانستید که : کنسرتو پیانو شماره ۵ آخرین و شناخته‌شده‌ترین کنسرتو پیانو بتهوون است که وی آن را در شرایط سخت اشغال وین توسط ناپلئون و سپاهیانش تصنیف کرد؟
آیا میدانستید که : پیشینۀ فوتبال به سدهٔ دوم و سوم پیش از میلاد در چین باز می‌گردد؟
آیا میدانستید که : در فرانسه برای ساخت پل کنکورد از سنگ‌های قلعه معروف باستیل استفاده شده است؟
آیا میدانستید که : شهاب‌سنگ هوبا بزرگترین شهاب‌سنگ شناخته شده بر روی زمین است؟
آیا میدانستید که : مردم نروژ تاکنون در دو همه‌پرسی در سال‌های ۱۹۷۲ و ۱۹۹۴ میلادی به عضویت این کشور در اتحادیه اروپا رأی مخالف داده‌اند؟
آیا میدانستید که : نورپردازی برج ساختمان مرکزی دانشگاه تگزاس در آستین در مناسبت‌های گوناگون مانند موفقیت‌های علمی و ورزشی دانشجویان دانشگاه، تغییر می‌کند؟
آیا میدانستید که : مغز آلبرت اینشتین پس از مرگ او از سرش خارج گردید تا برای یافتن دلیل نبوغ او مورد مطالعه قرار گیرد؟
آیا میدانستید که : آزتک‌ها، قارچ‌های جادو را «گوشت خدایان» می‌نامیدند و در مراسم تاج‌گذاری موکتزومای دوم در سال ۱۵۰۲ میلادی نیز از این قارچ‌ها استفاده کردند؟
آیا میدانستید که : نام نماد رسمی جام جهانی فوتبال ۲۰۱۴، فولکو از ترکیب دو واژهٔ پرتغالی «futebol» (فوتبال) و «ecologia» (بوم‌شناسی) گرفته شده است؟
آیا میدانستید که : ولادیمیر شوخوف، مهندس روس که برای سازه‌های فلزیش شناخته می‌شود، در ۲۴ سالگی به دلیل ناامیدی تصمیم گرفت مهندسی را رها کند و در دانشکده پزشکی ثبت‌نام کرد؟
آیا میدانستید که : کاخ مارینسکی در سن پترزبورگ به دستور نیکلای یکم و به عنوان هدیه ازدواج دخترش، ماریا ساخته شد؟
آیا میدانستید که : در سال شش امپراتور (۲۳۸ میلادی) شش نفر به عنوان امپراتور روم قدرت را در دست داشتند؟
آیا میدانستید که : مارگریت پرت نویسنده و عارف فرانسوی بود که در سال ۱۳۱۰ میلادی توسط دادگاه تفتیش عقاید محکوم و در پاریس سوزانده شد؟
آیا میدانستید که : کا گ ب چندین بار تلاش کرد رودلف نوریف را به شوروی بازگرداند اما هربار ناموفق بود؟
آیا میدانستید که : گرگ کاپیتول تندیسی مفرغی از ماده گرگی در حال شیر دادن به بانیان افسانه‌ای شهر رم، رموس و رمولوس است؟
آیا میدانستید که : بخش‌هایی از ترانهٔ عشق یکسان که توسط مری لمبرت خوانده می‌شود به زندگی واقعی خود او اشاره دارد؟
آیا میدانستید که : پاتریشیا کرنول، نویسندهٔ مشهور داستان‌های جنایی، در جوانی از اختلال خوردن در رنج بوده و مدت کوتاهی نیز در بیمارستان روانی بستری بوده است؟
آیا میدانستید که : تعداد افرادی که در سال ۲۰۱۲ در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا به ایدز مبتلا شده‌اند، در مقایسه با سال ۲۰۰۱ بیش از ۵۰٪ افزایش داشته است؟ (در تصویر، روبان سرخ)
آیا میدانستید که : تراژدی دوحه نامی است که طرفداران تیم ملی فوتبال ژاپن به بازی سال ۱۹۹۳ این کشور با عراق داده‌اند که در پی آن ژاپن از راهیابی به جام جهانی فوتبال ۱۹۹۴ بازماند و جای خود را به کره جنوبی داد؟
آیا میدانستید که : پیش از آنکه جیمز دبلیو پترسون وارد مجلس سنای آمریکا شود، چندین سال در کالج دارتموث ریاضیات، اخترشناسی و هواشناسی تدریس می‌کرد؟
آیا میدانستید که : کلیسای افغان در بمبئی برای بزرگداشت کشته‌شدگان جنگ اول افغان و انگلیس ساخته شده است؟
آیا میدانستید که : دانمارک نخستین کشوری بود که قانون اتحاد مدنی همجنس‌گرایان را در سال ۱۹۸۹ تصویب کرد؟
آیا میدانستید که : والری سولاناس نویسنده فمینیست رادیکال آمریکایی بود که پس از تلاشی ناموفق برای قتل اندی وارهول به شهرت رسید؟
آیا میدانستید که : متیو مک‌کانهی و جرد لتو برای بازی در فیلم باشگاه خریداران دالاس هرکدام به ترتیب حدود ۲۳ و ۱۴ کیلوگرم وزن کم کردند؟
آیا میدانستید که : بالاتنه نفرتیتی تندیسی از سنگ آهک و گچ که قدمت آن به حدود سال ۱۳۵۰ پیش از میلاد بازمی‌گردد، از زمان کشف در سال ۱۹۱۲ به عنوان نمادی از زیبایی زنانه در دوران باستان شناخته می‌شود؟
آیا میدانستید که : در نشان ملی گرینلند نقش خرسی قطبی وجود دارد که پنجه چپش را بالا گرفته است، به این خاطر که بومیان گرینلند معتقدند خرس‌های قطبی چپ‌دست هستند؟
آیا میدانستید که : اچ‌ام‌اس اوشن در تمام مدتی که در نیروی دریایی بریتانیا خدمت می‌کرد، هیچگاه در آب‌های بریتانیا لنگر نینداخت؟
آیا میدانستید که : ستاره‌های کرملین ستاره‌های شیشه‌ای یاقوتی هستند که در دهه ۱۹۳۰ میلادی بر بالای پنج برج از برج‌های کاخ کرملین نصب شدند؟
آیا میدانستید که : محمد بن لادن کارآفرین ثروتمند عرب و پدر بیش از ۵۰ فرزند از جمله اسامه بن لادن بود؟
آیا میدانستید که : هندوانه ابوجهل میوه‌ای تلخ مزه است که زنان باردار از آن برای سقط جنین استفاده می‌کرده‌اند؟
آیا میدانستید که : کوین اوهالوران شناگر استرالیایی دارنده یک مدال طلا در المپیک تابستانی ۱۹۵۶، در ۳۹ سالگی با شلیک گلوله‌ای تصادفاً موجب مرگ خود شد؟
آیا میدانستید که : احتمال شکل‌گیری دو بلور برف با ساختار کاملاً یکسان به قدری ناچیز است که حتی در میان تمام دانه‌های بلور ایجاد شده در تاریخ سیاره زمین، وجود دو بلور کاملاً مشابه بسیار نامحتمل است؟
آیا میدانستید که : برقی که مارماهی آمریکای جنوبی تولید می‌کند می‌تواند ده لامپ را روشن کند؟
آیا میدانستید که : گروه چهارتایی کلاین کوچک‌ترین گروه نادوری است؟
آیا میدانستید که : مری اندرسن نخستین برف‌پاک‌کن کارای خودرو را اختراع کرد؟
آیا میدانستید که : محمد میرزا کاشف‌السلطنه نخستین فرد ایرانی است که چای را از هندوستان به ایران آورد و شهر لاهیجان را به دلیل وجود هوای مناسب برای کشت چای انتخاب کرد؟
آیا میدانستید که : کشور فنلاند به دلیل داشتن دریاچه‌های زیاد ملقب به کشور هزار دریاچه است؟
آیا میدانستید که : ترنس تائو ریاضیدان استرالیایی در ۱۰ سالگی توانست در المپیاد ریاضی مدال برنز بگیرد. او هنگامی مدال طلا گرفت که هنوز ۱۳ سالش نشده بود؟
آیا میدانستید که : برگ‌های دیفنباخیا، از گیاهان تزیینی که در آپارتمان‌ها نگهداری می‌شود، سمی بوده و چنانچه خورده شوند باعث مسمومیت و گاه مرگ می‌گردند؟
آیا میدانستید که : در فرایند تولید مثل اسب‌های دریایی، جنس نر باردار می‌شود؟
آیا میدانستید که : فرشید مثقالی تصویرگر کتابهای کودک و نوجوان تنها برندهٔ ایرانی جایزه هانس کریستین آندرسن است؟
آیا میدانستید که : شطرنج نیشابوری از کهن‌ترین مجموعه‌های موجود شطرنج است که در پژوهش‌های باستان‌شناسی نیشابور یافت شد؟
آیا میدانستید که : نیل با حدود ۶٬۶۵۰ کیلومتر طول، طولانی‌ترین رود جهان است؟
آیا میدانستید که : کاخ فارنیسه از نمونه‌های مهم معماری دوره رنسانس در رم، اکنون مقر سفارت فرانسه در ایتالیا است؟
آیا میدانستید که : ویلیام لورنس براگ جوان‌ترین برنده جایزه نوبل است که در ۲۵ سالگی (۱۹۱۵ میلادی) همراه با پدرش، ویلیام هنری براگ، جایزه نوبل فیزیک را دریافت کرد؟
آیا میدانستید که : تک‌چهره یاکوب د گین سوم اثر رامبرانت تاکنون چهار بار ربوده شده و از این نظر در بین تمام تابلوهای نقاشی دارای رکورد است؟
آیا میدانستید که : هیپاتیا بانوی ریاضیدان و فیلسوف یونانی بود که به اتهام جادوگری و توطئه علیه مسیحیت، کشته و سوزانده شد؟
آیا میدانستید که : در دریای سرخ مقادیر زیادی از نوعی جلبک وجود دارد که رنگ دریا را به قهوه‌ای مایل به سرخ تغییر می‌دهند؟
آیا میدانستید که : جیوه تنها فلزی است که در شرایط استاندارد دما و فشار مایع است؟
آیا میدانستید که : فیل‌های مادر وقت زیادی را با خرطوم‌هایشان صرف لمس و نوازش بچه‌هایشان می‌کنند و بچه‌ای که نوازش نشود کم‌تر از بچه‌ای که تماس زیادی با مادرش داشته رشد می‌کند؟
آیا میدانستید که : اندونزی مجموعه‌ای از حدود ۱۷،۵۰۸ جزیره بزرگ و کوچک در اقیانوس آرام است؟
آیا میدانستید که : مار بوآ با کمک گرفتن از ماهیچه‌های قدرتمندی که دارد شکار را خفه کرده و یکجا می‌بلعد و پس از آن برای هفته‌ها و گاه ماه‌ها بدون غذا به زندگی خود ادامه می‌دهد؟
آیا میدانستید که : ژان-فرانسوا-ترز شالگرین، معمار فرانسوی جنبش نوکلاسیسیسم، پیش از کامل شدن شناخته‌شده‌ترین اثرش، طاق پیروزی درگذشت؟
آیا میدانستید که : کوآلاها زمان زیادی را در خواب بر روی شاخه‌های درخت اوکالیپتوس می‌گذرانند که به ۲۰ ساعت در روز نیز می‌رسد؟
آیا میدانستید که : پاوان رقصی اشرافی است که بیشتر در دوره رنسانس و بسیار کند و با وقار اجرا می‌شده است؟
آیا میدانستید که : کاترین بیگلو نخستین زنی است که برنده جایزه اسکار بهترین کارگردانی شده‌است؟
آیا میدانستید که : ۸۵ تا ۹۰ درصد خانه‌ها در ایسلند از انرژی زمین‌گرمایی برای تأمین آب گرم و گرمایش خود بهره می‌برند؟
7:48 am
بروجرد
بُروجـِرد مرکز شهرستان بروجرد، دومین شهر پرجمعیت استان لرستان و سی و دومین شهر پرجمعیت ایران است. این شهر در شمال دشتی حاصلخیز به نام سیلاخور قرار گرفته و قله‌های مرتفع گرّین از مجموعه رشته کوههای زاگرس مانند نواری شمال غربی تا جنوب شرقی آن را در بر گرفته‌اند و سرابهای دائمی متعددی که از دامنه این کوهها جاری است در اقتصاد منطقه و توسعه شهر بروجرد نقش اساسی داشته‌اند.
شهرهای ملایر و نهاوند در استان همدان، شازند در استان مرکزی و نیز خرم‌آباد و الشتر در مجاورت بروجرد قرار دارند.از گذشته‌های دور، این شهر دارای موقعیت ویژه ارتباطی بوده‌است. قرارگیری بر سر شاهراه تهران - جنوب یکی از عوامل رونق اقتصادی شهر به شمار می‌رود.
جمعیت شهر بروجرد بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ خورشیدی مرکز آمار ایران ۲۴۰،۶۵۴ نفر گزارش شده‌است. مردم بروجردکه به گویشی از زبان فارسی میانه به نام گویش بروجردی سخن می‌گویند و این شهر یکی از مراکز مهم صنعت در استان است.
ریشه‌شناسی
بروجرد با نامهای گوناگون در درازای تاریخ خوانده شده است ؛بروجرد را با نامهای زیر خوانده اند:
اُرُجِرد-اُرُگِرد-اُرُذکَرد-اُروگِرد-الوکرد-بَرجود-بَردُجِرد-بَرگود-بَروجِرد-بُروجِرد-بروکرد-بَروگِرد-بکاگِرد-بوک گرد-پیروزگرد-پیروزه گِرد- فُروجِرد-فُلوُگِرد-فیروزگرد-فیروزه جرد- فیروزه گرد-وَرجرد-وَردگرد-وَروجِرد-وَروگِرد-وِروگرد-وِلوگرد-ووریِ گرد-ویروگرد-یزدجرد-یزدگرد.
گرد و کرد در اسامی شهرهای ایرانی به معنای شهر، آبادی و ساخته و اثر هستند. اشکانیان و ساسانیان شهرها را بیشتر با پسوند گرد می‌ساخته‌اند همانند سوسنگرد، بروگرد و دارابگرد. عده‌ای نام درست بروجرد را ویروگرد دانسته‌اند که به معنای شهر و ساخته ویرو شاهزاده اشکانی است. کوهی در غرب بروجرد با نام ولاش نیز یاد آور نام شاهان اشکانی است. اما معتبرترین نوشته‌ها، بروجرد را پیروزگرد دانسته‌اند که آن را به فیروز ساسانی منتسب می‌کند. سعید نفیسی بروجرد را از شهرهای ساسانیان و اصل آن را بروگرد و ساخته از «بر» + «گرد» دانسته‌است که به معنای شهری است که گرد است و بر و میوه فراوان دارد. یزدگرد سوم پادشاه ساسانی پس از شکست از اعراب به منطقه بروجرد گریخت و سپاهیانش در آن محل بر + او + گرد آمدند و به این ترتیب نام این محل بَروگرد شد. در کتابهای تاریخی از بروجرد با نامهای گوناگون نام برده شده‌است مانند بَروجرد، فلوجرد، اردکرد، یزدگرد، ولوگرد. روحبخشان در کتاب «جغرافیای تاریخی بروجرد» بیش از سی مورد از صورتهای مختلف نام این شهر را به تفصیل ذکر نموده‌است.
امروزه بروجرد در گویش بروجردی وُوری یرد vūriyerd و در لری خرم‌آبادی وُروگرد vorūgerd نامیده می‌شود. بروگرد borūgerd نام روستایی آن و نیز نام به کار رفته در نوشته‌های پارسی سره و بروجرد borūjerd نام رسمی این شهر است. از اثار باستانی باقیمانده در این شهر می توان به خرابه های مانده در قلعه یزدگرد بر بالای تپه یزد گرد و قبرستان باستانی روستای دره گرم اشاره نمود که هردو مکان ذکر شده متأسفانه دستخوش حفاریهای غیر قانونی سوداگران میراث فرهنگی شده است.
در منابع مختلف گاه به شهر بروجرد لقب‌هایی منتسب شده است. از جمله آنها شهر سبز حضرت سلیمان است که توسط ظل السلطان داده شد.
به دلیل اینکه شجاع الدین لر مدتی در این شهر سکونت داشت لقب شهر شجاعان را به آن دادند.همچنین زادگاه فرزانگان از لقب‌های دیگر این شهر است. اما لقبی که بیشتر منابع بر آن تصریح دارند دارالسروربه معنای سرای شادمانی است که محمد تقی خان حکیم صفای شهر در فصل بهار را علت آن دانسته است.همچنین لقب دیگری با نام دارالشوکه در پشت سکه‌های ضرب بروجرد در دوره قاجار دیده شده است.
پیشینه تاریخی
آثار پیش از تاریخ
در ناحیه بروجرد به ویژه در دشت سیلاخور، تعداد زیادی تپه های باستانی و تاریخی وجود دارد که از دور های پیش از تاریخ تا قرن معاصر آباد بوده اند. از نظر باستان شناسی، تپه قرق با قدمت عصر مس در دهستان شیروان، از مهمترین تپه های باستانی شهرستان بروجرد است که تا پنج طبقه لایه برداری و مطالعه شده است. اشکال هندسی و رنگ اخرایی سفال های کشف شده قدمت آن را با تپه گیان و کوهدشت همزمان می کند. در لایه های بیرونی، تک سفال هایی از دوره های بعدی از جمله اشکانیان هم در آن دیده می شود تپه قلعه رومیان نیز در سه کیلومتری جنوب بروجرد از تپه های مهم باستانی منطقه است که تا قرن نهم دارای اهمیت نظامی بوده است.
پیش از اسلام
شواهد و اشارات تاریخی حاکی است که بروجرد از شهرهای قبل از اسلام بوده و دلایل زبانشناسی نیز واژه بروجرد را با ترکیب دو جزء برو + گرد موجودیت این شهر را به پیش از اسلام میرساند زیرا که گرد در زبانهای قدیمی ایران به معنای شهر می‌باشد. بروجرد از شهرهای باستانی ایران است که برخی ساخت آن را به منوچهر از سلسله پیشدادیان نسبت می‌دهند اما شواهد کافی در مورد شهر بودن آن تنهااز دوران ساسانیان موجود است که بر اساس کتابهای تاریخی، بروجرد یکی از پایگاههای نظامی ایران به هنگام حمله اعراب و جنگ نهاوند بوده‌است. در گذشته بروجرد از شهرهای آباد و مهم بوده و گاه فرمان‌داری جداگانه و گاه مرکز استان لرستان و خوزستان بوده‌است.مینورسکی نام اصلی این شهر را ویروگرد و آن را منتسب به ویرو شاهزاده دوره اشکانی می داند . در منطقه سیلاخور در دوره مادها و بعدها در دوره هخامنشیان قلعه های نظامی و ارتباطاتی متعددی وجود داشته است و یکی از آنها هم قلعه بروجرد بوده است که با فاصله اندکی از قلعه های مشهور دیگر مانند قلعه رومیان قرار داشته است
. ناحیه بروجرد و نهاوند در پایان دوره ساسانیان به دلیل حمله اعراب به ایران اهمیت نظامی و دفاعی ویژه ای داشتند و محل استقرار سپاهیان ایران بوده اند.
گروهی از کاسی‌ها در هزاره سوم پیش از میلاد در مناطق کوهستانی لرستان مستقر شدند
. بروجرد به عنوان ناحیه واسط لرستان و همدان، ناحیه مرزی بین دو تمدن کاسی و ماد بوده است اما با قدرت گرفتن بیشتر مادها، بروجرد منطقه ای از سرزمین مادها به حساب می آمده است. بروجرد و مناطق پیرامون آن از دوره مادها به این سو، به خاطر مراتع فراوان، پرورشگاه و مراکز تولید و چرای اسب بوده اند و از این جهت نیز برای حکومت ها اهمیت داشته‌اند
.
اشکانیان در غرب ایران در ناحیه کرمانشاه، همدان و بروجرد شهرهایی ساختند و از میان قلعه های نظامی متعدد منطقه سیلاخور، قلعه بروجرد را مورد توجه ویژه قرار دادند و آن را به شهر تبدیل کردند. دلایل متعددی مبنی بر شکل گیری شهر بروجرد در دوره اشکانیان وجود دارد که می تواند از جنبه های زبانشناسی، قرائن تاریخی و نیز آثار باستانی منطقه به دست آید. در واقع، نخستین دوره رونق گیری بروجرد به عنوان یک شهر را باید در دوره اشکانیان جستجو کرد و پیش از آن، بروجرد بیشتر در قالب یک قلعه با اهمیت نظامی و ارتباطی بر سر راه هگمتانه مورد نظر بوده است. اشکانیان از پسوند کرد به معنی ساخته و گرد برای نامگذاری شهرها استفاده می کردند و به همین ترتیب نام این شهر را به افتخار ویرو شاهزاده اشکانی، ویروگرد نهادند
. اُردکرد یکی از نام های تاریخی ثبت شده بروجرد است
و این احتمال وجود دارد که اشکانیان نام اولیه شهر بروجرد را به افتخار اُرد اول یا ارد دوم پادشاهان اشکانی، اردکرد نهاده باشند.
در تقسیمات باستانی ایران، بروجرد و نهاوند دو نقطه شهری ماه نهاوند از توابع پهله از سرزمین ماد بودند
. پهله یا پهلو نام سرزمینی وسیع در غرب ایران بوده‌است که بیشتر شهرها و نواحی زاگرس فعلی را فرا می‌گرفته است.ایالت پهله در زمان ساسانیان به این نام نهاده شده و پهلوی، به مردم، زبان و خط مربوط به پهله اشاره می‌کند..ماه نهاوند بخشی از سرزمین بزرگ پهله در غرب و مرکز ایران بوده است که بعدها به ماه بصره نیز شهرت یافته است. ابن الندیم از قول عبداﷲ بن المقفع آورده است که ماه نهاوند یکی از پنج ناحیه پهله (فهله) است (یادداشت های دهخدا ). بروجرد و نهاوند دو قصبه یا نقطه شهری ماه نهاوند بوده‌اند .رضا قلیخان هدایت در فرهنگ انجمن آرای ناصری نام اصلی شهر بروجرد را فیروزگرد دانسته و در توضیح آن نوشته است «شهریست از بناهای خسرو پرویز که اکنون به بروجرد شهرت دارد» .پیروزگرد به معنای شهر فیروز از نام های ثبت شده بروجرد است که این شهر را منسوب به فیروز پادشاه ساسانی می کند.
پس از اسلام
در تقسیمات باستانی ایران، بروجرد به همراه نهاوند بخشی از دو نقطه شهری ماه نهاوند از توابع پهله از سرزمین ماد بوده است.حموله وزیر حکومت محلی آل ابی دلف از حکمرانان عرب خلفای عباسی که بین سال‌های ۲۱۰ تا ۲۵۸ هجری قمری در کرج ابی دلف ناحیه‌ای بین اراک و بروجرد امروزی (شهر آستانه از توابع شهرستان شازند) ساکن شده بودند، به بازسازی بروجرد پرداخت و در آن منبری برپا کرد.
مرداویج در سال ۳۱۶ قمری، بروجرد را به تصرف درآورد و سی و دو سال پس از آن حسنویه بر این شهر مسلط شد.در ۴۱۴ قمری، سماءالدوله دیلمی قصد بیرون کردن فرهاد بن مرداویج از این شهر را می کند اما با حمایت علاءالدوله دیلمی، ناکام می ماند .در سلجوقیان بروجرد شهری مهم محسوب می شده و اتفاقات متعددی در آن روی داده است که از جمله می توان به کشته شدن نظام‌الملک وزیر آلب ارسلان اشاره کرد. همچنین سلطان سلجوقی برکیارق (فرزند و جانشین ملکشاه سلجوقی) به هنگام سفر از اصفهان به بغداد در راه دچار بیماری می شود و در بروجرد می میرد. در مورد این که آرامگاه وی بقعه زواری‌جان در شمال شهر بروجرد است یا این که در اصفهان به خاک سپرده شده اختلاف نظر وجود دارد.
شهر بروجرد در طول دوره حاکمیت اتابکان لر، معمولاً به عنوان بخشی از عراق عجم شناخته می‌شده است. اما در در قرن هشتم هجری، تحت تسلط و نفوذ اتابکان لر کوچک قرار گرفته و در همین دوران از بروجرد به اشتباه به عنوان یکی از شهرهای لر کوچک نام برده شده است. در سال ۷۹۰ هجری، عزالدین بن شجاع‌الدین محمود از حاکمان لر کوچک در قلعه رومیان بروجرد مستقر بوده است.
در زمان خوارزمشاهیان بروجرد شهری خرم و آباد و دارای مرکزیت دینی با علمای فراوان بوده است. در سال ۶۱۷ قمری و به هنگام فرمانروایی در حمله مغولان به بروجرد، مردم این شهر قتل عام شدند. همچنین سلطان محمد خوارزمشاه به حوالی بروجرد گریخت .در سال ۷۹۰ هجری، امیر تیمور گورکانی که پیش‌تر بروجرد و خرم‌آباد را به تصرف درآورده بود، عزالدین بن شجاع الدین محمود از حاکمان لر کوچک را که در قلعه رومیان بروجرد قرار داشت، به سوی سمرقند روانه کرد تیمور در سال ۸۰۵ هجری و در زمان حرکت به سوی گرجستان، به امیرزاده رستم از فرماندهان خود دستور داد تا به بروجرد برود و قلعه رومیان را بازسازی کند.
از قرن دهم و همزمان با دوره صفویه در بیشتر زمان‌ها[نیازمند منبع] ولایت بروجرد به صورت مستقل اداره می‌شده است و شامل بروجرد و جاپلق بوده است. این ترتیب تا دوره پهلوی اول ادامه داشت. در اواخر قرن دهم و اوایل قرن یازدهم هجری و همزمان با حکومت صفویان، لشکریان عثمانی (رومی) به مناطق غربی ایران حمله های متعددی کردند و بخش هایی از این مناطق را به اشغال خود درآوردند و ایرانیان را در حوالی بروجرد شکست دادند. در سال ۹۹۷ هجری، سپاه ایران به فرماندهی قورخمس‌خان شاملو در حوالی بروجرد از قشون عثمانی شکست خورد.
بر اساس قانون تقسیمات کشوری مصوب ۱۶ آبان ۱۳۱۶ شهر بروجرد در کنار شهرهایی مانند ملایر و خرم‌آباد بخشی از استان غرب به شمار می‌آمد اما پس از تغییر قانون در تاریخ ۳ بهمن ۱۳۱۶ تعداد استان‌های ایران از شش استان به ده استان تغییر یافت و بروجرد در کنار شهرهایی مانند خرم‌آباد، اهواز، دزفول و آبادان در استان ششم قرار گرفت.
در زمان جنگ ایران و عراق بروجرد پذیرای جمعیت زیادی از جنگزدگان خوزستانی شد و همچنین بارها مورد بمباران هوایی قرار گرفت. در یکی از این بمباران ها که در روز ۲۰ دی ۱۳۶۵ روی داد، هواپیمای عراقی دو مدرسه شهید فیاض‌بخش و مام حسن مجتبی در محله ابراهیم آباد این شهر را بمباران کردند که منجر به کشته شدن ۶۰ دانش آموز شد. با اینکه استان لرستان و شهر بروجرد در جنگ تحمیلی بار ها مورد حملات هوایی و موشکی عراق قرار گرفتند بعد از اتمام جنگ هیچ گونه اعتباری مبنی بر مناطق جنگ زده دریافت نکردند که این خود یکی از دلایل عدم توسعه کمی و نسبی صنعتی در این منطقه است .
جغرافیا
بروجرد در ارتفاع ۱۶۲۰ متری از سطح دریا و در ۳۳/۹ درجه شمالی و ۴۸/۸ درجه شرقی واقع می‌باشد. بلندترین نقطه شهرستان بروجرد قله ولاش با ارتفاع ۳۶۲۳ متر در غرب شهر بروجرد و پست ترین ناحیه در دشت سیلاخور با ارتفاع تقریبی ۱۵۰۰ متر قرار دارد.شهر بروجرد بر کوهپایه‌های زاگرس و در دشت سیلاخور قرار گرفته و از سه جهت شرق، شمال و غرب به کوه ختم می‌شود. کوه گرین ۳۶۲۳ با متر در غرب بروجرد و کوه میش پرور ۳۵۰۰ با متر در جنوب غربی بروجرد قرار دارد. تنها در جهت جنوب و جنوب شرقی است که دشت وسیع سیلاخور قرار گرفته‌است. این شهر و مناطق پیرامون آن به دلیل قرار گیری بر روی گسل سراسری زاگرس، زلزله خیز هستند.
بُروجـِرد مرکز شهرستان بروجرد، دومین شهر پرجمعیت استان لرستان و سی و دومین شهر پرجمعیت ایران است. این شهر در شمال دشتی حاصلخیز به نام سیلاخور قرار گرفته و قله‌های مرتفع گرّین از مجموعه رشته کوههای زاگرس مانند نواری شمال غربی تا جنوب شرقی آن را در بر گرفته‌اند و سرابهای دائمی متعددی که از دامنه این کوهها جاری است در اقتصاد منطقه و توسعه شهر بروجرد نقش اساسی داشته‌اند.
شهرهای ملایر و نهاوند در استان همدان، شازند در استان مرکزی و نیز خرم‌آباد و الشتر در مجاورت بروجرد قرار دارند.از گذشته‌های دور، این شهر دارای موقعیت ویژه ارتباطی بوده‌است. قرارگیری بر سر شاهراه تهران - جنوب یکی از عوامل رونق اقتصادی شهر به شمار می‌رود.
جمعیت شهر بروجرد بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ خورشیدی مرکز آمار ایران ۲۴۰،۶۵۴ نفر گزارش شده‌است. مردم بروجردکه به گویشی از زبان فارسی میانه به نام گویش بروجردی سخن می‌گویند و این شهر یکی از مراکز مهم صنعت در استان است.
ریشه‌شناسی
بروجرد با نامهای گوناگون در درازای تاریخ خوانده شده است ؛بروجرد را با نامهای زیر خوانده اند:
اُرُجِرد-اُرُگِرد-اُرُذکَرد-اُروگِرد-الوکرد-بَرجود-بَردُجِرد-بَرگود-بَروجِرد-بُروجِرد-بروکرد-بَروگِرد-بکاگِرد-بوک گرد-پیروزگرد-پیروزه گِرد- فُروجِرد-فُلوُگِرد-فیروزگرد-فیروزه جرد- فیروزه گرد-وَرجرد-وَردگرد-وَروجِرد-وَروگِرد-وِروگرد-وِلوگرد-ووریِ گرد-ویروگرد-یزدجرد-یزدگرد.
گرد و کرد در اسامی شهرهای ایرانی به معنای شهر، آبادی و ساخته و اثر هستند. اشکانیان و ساسانیان شهرها را بیشتر با پسوند گرد می‌ساخته‌اند همانند سوسنگرد، بروگرد و دارابگرد. عده‌ای نام درست بروجرد را ویروگرد دانسته‌اند که به معنای شهر و ساخته ویرو شاهزاده اشکانی است. کوهی در غرب بروجرد با نام ولاش نیز یاد آور نام شاهان اشکانی است. اما معتبرترین نوشته‌ها، بروجرد را پیروزگرد دانسته‌اند که آن را به فیروز ساسانی منتسب می‌کند. سعید نفیسی بروجرد را از شهرهای ساسانیان و اصل آن را بروگرد و ساخته از «بر» + «گرد» دانسته‌است که به معنای شهری است که گرد است و بر و میوه فراوان دارد. یزدگرد سوم پادشاه ساسانی پس از شکست از اعراب به منطقه بروجرد گریخت و سپاهیانش در آن محل بر + او + گرد آمدند و به این ترتیب نام این محل بَروگرد شد. در کتابهای تاریخی از بروجرد با نامهای گوناگون نام برده شده‌است مانند بَروجرد، فلوجرد، اردکرد، یزدگرد، ولوگرد. روحبخشان در کتاب «جغرافیای تاریخی بروجرد» بیش از سی مورد از صورتهای مختلف نام این شهر را به تفصیل ذکر نموده‌است.
امروزه بروجرد در گویش بروجردی وُوری یرد vūriyerd و در لری خرم‌آبادی وُروگرد vorūgerd نامیده می‌شود. بروگرد borūgerd نام روستایی آن و نیز نام به کار رفته در نوشته‌های پارسی سره و بروجرد borūjerd نام رسمی این شهر است. از اثار باستانی باقیمانده در این شهر می توان به خرابه های مانده در قلعه یزدگرد بر بالای تپه یزد گرد و قبرستان باستانی روستای دره گرم اشاره نمود که هردو مکان ذکر شده متأسفانه دستخوش حفاریهای غیر قانونی سوداگران میراث فرهنگی شده است.
در منابع مختلف گاه به شهر بروجرد لقب‌هایی منتسب شده است. از جمله آنها شهر سبز حضرت سلیمان است که توسط ظل السلطان داده شد.
به دلیل اینکه شجاع الدین لر مدتی در این شهر سکونت داشت لقب شهر شجاعان را به آن دادند.همچنین زادگاه فرزانگان از لقب‌های دیگر این شهر است. اما لقبی که بیشتر منابع بر آن تصریح دارند دارالسروربه معنای سرای شادمانی است که محمد تقی خان حکیم صفای شهر در فصل بهار را علت آن دانسته است.همچنین لقب دیگری با نام دارالشوکه در پشت سکه‌های ضرب بروجرد در دوره قاجار دیده شده است.
پیشینه تاریخی
آثار پیش از تاریخ
در ناحیه بروجرد به ویژه در دشت سیلاخور، تعداد زیادی تپه های باستانی و تاریخی وجود دارد که از دور های پیش از تاریخ تا قرن معاصر آباد بوده اند. از نظر باستان شناسی، تپه قرق با قدمت عصر مس در دهستان شیروان، از مهمترین تپه های باستانی شهرستان بروجرد است که تا پنج طبقه لایه برداری و مطالعه شده است. اشکال هندسی و رنگ اخرایی سفال های کشف شده قدمت آن را با تپه گیان و کوهدشت همزمان می کند. در لایه های بیرونی، تک سفال هایی از دوره های بعدی از جمله اشکانیان هم در آن دیده می شود تپه قلعه رومیان نیز در سه کیلومتری جنوب بروجرد از تپه های مهم باستانی منطقه است که تا قرن نهم دارای اهمیت نظامی بوده است.
پیش از اسلام
شواهد و اشارات تاریخی حاکی است که بروجرد از شهرهای قبل از اسلام بوده و دلایل زبانشناسی نیز واژه بروجرد را با ترکیب دو جزء برو + گرد موجودیت این شهر را به پیش از اسلام میرساند زیرا که گرد در زبانهای قدیمی ایران به معنای شهر می‌باشد. بروجرد از شهرهای باستانی ایران است که برخی ساخت آن را به منوچهر از سلسله پیشدادیان نسبت می‌دهند اما شواهد کافی در مورد شهر بودن آن تنهااز دوران ساسانیان موجود است که بر اساس کتابهای تاریخی، بروجرد یکی از پایگاههای نظامی ایران به هنگام حمله اعراب و جنگ نهاوند بوده‌است. در گذشته بروجرد از شهرهای آباد و مهم بوده و گاه فرمان‌داری جداگانه و گاه مرکز استان لرستان و خوزستان بوده‌است.مینورسکی نام اصلی این شهر را ویروگرد و آن را منتسب به ویرو شاهزاده دوره اشکانی می داند . در منطقه سیلاخور در دوره مادها و بعدها در دوره هخامنشیان قلعه های نظامی و ارتباطاتی متعددی وجود داشته است و یکی از آنها هم قلعه بروجرد بوده است که با فاصله اندکی از قلعه های مشهور دیگر مانند قلعه رومیان قرار داشته است
. ناحیه بروجرد و نهاوند در پایان دوره ساسانیان به دلیل حمله اعراب به ایران اهمیت نظامی و دفاعی ویژه ای داشتند و محل استقرار سپاهیان ایران بوده اند.
گروهی از کاسی‌ها در هزاره سوم پیش از میلاد در مناطق کوهستانی لرستان مستقر شدند
. بروجرد به عنوان ناحیه واسط لرستان و همدان، ناحیه مرزی بین دو تمدن کاسی و ماد بوده است اما با قدرت گرفتن بیشتر مادها، بروجرد منطقه ای از سرزمین مادها به حساب می آمده است. بروجرد و مناطق پیرامون آن از دوره مادها به این سو، به خاطر مراتع فراوان، پرورشگاه و مراکز تولید و چرای اسب بوده اند و از این جهت نیز برای حکومت ها اهمیت داشته‌اند
.
اشکانیان در غرب ایران در ناحیه کرمانشاه، همدان و بروجرد شهرهایی ساختند و از میان قلعه های نظامی متعدد منطقه سیلاخور، قلعه بروجرد را مورد توجه ویژه قرار دادند و آن را به شهر تبدیل کردند. دلایل متعددی مبنی بر شکل گیری شهر بروجرد در دوره اشکانیان وجود دارد که می تواند از جنبه های زبانشناسی، قرائن تاریخی و نیز آثار باستانی منطقه به دست آید. در واقع، نخستین دوره رونق گیری بروجرد به عنوان یک شهر را باید در دوره اشکانیان جستجو کرد و پیش از آن، بروجرد بیشتر در قالب یک قلعه با اهمیت نظامی و ارتباطی بر سر راه هگمتانه مورد نظر بوده است. اشکانیان از پسوند کرد به معنی ساخته و گرد برای نامگذاری شهرها استفاده می کردند و به همین ترتیب نام این شهر را به افتخار ویرو شاهزاده اشکانی، ویروگرد نهادند
. اُردکرد یکی از نام های تاریخی ثبت شده بروجرد است
و این احتمال وجود دارد که اشکانیان نام اولیه شهر بروجرد را به افتخار اُرد اول یا ارد دوم پادشاهان اشکانی، اردکرد نهاده باشند.
در تقسیمات باستانی ایران، بروجرد و نهاوند دو نقطه شهری ماه نهاوند از توابع پهله از سرزمین ماد بودند
. پهله یا پهلو نام سرزمینی وسیع در غرب ایران بوده‌است که بیشتر شهرها و نواحی زاگرس فعلی را فرا می‌گرفته است.ایالت پهله در زمان ساسانیان به این نام نهاده شده و پهلوی، به مردم، زبان و خط مربوط به پهله اشاره می‌کند..ماه نهاوند بخشی از سرزمین بزرگ پهله در غرب و مرکز ایران بوده است که بعدها به ماه بصره نیز شهرت یافته است. ابن الندیم از قول عبداﷲ بن المقفع آورده است که ماه نهاوند یکی از پنج ناحیه پهله (فهله) است (یادداشت های دهخدا ). بروجرد و نهاوند دو قصبه یا نقطه شهری ماه نهاوند بوده‌اند .رضا قلیخان هدایت در فرهنگ انجمن آرای ناصری نام اصلی شهر بروجرد را فیروزگرد دانسته و در توضیح آن نوشته است «شهریست از بناهای خسرو پرویز که اکنون به بروجرد شهرت دارد» .پیروزگرد به معنای شهر فیروز از نام های ثبت شده بروجرد است که این شهر را منسوب به فیروز پادشاه ساسانی می کند.
پس از اسلام
در تقسیمات باستانی ایران، بروجرد به همراه نهاوند بخشی از دو نقطه شهری ماه نهاوند از توابع پهله از سرزمین ماد بوده است.حموله وزیر حکومت محلی آل ابی دلف از حکمرانان عرب خلفای عباسی که بین سال‌های ۲۱۰ تا ۲۵۸ هجری قمری در کرج ابی دلف ناحیه‌ای بین اراک و بروجرد امروزی (شهر آستانه از توابع شهرستان شازند) ساکن شده بودند، به بازسازی بروجرد پرداخت و در آن منبری برپا کرد.
مرداویج در سال ۳۱۶ قمری، بروجرد را به تصرف درآورد و سی و دو سال پس از آن حسنویه بر این شهر مسلط شد.در ۴۱۴ قمری، سماءالدوله دیلمی قصد بیرون کردن فرهاد بن مرداویج از این شهر را می کند اما با حمایت علاءالدوله دیلمی، ناکام می ماند .در سلجوقیان بروجرد شهری مهم محسوب می شده و اتفاقات متعددی در آن روی داده است که از جمله می توان به کشته شدن نظام‌الملک وزیر آلب ارسلان اشاره کرد. همچنین سلطان سلجوقی برکیارق (فرزند و جانشین ملکشاه سلجوقی) به هنگام سفر از اصفهان به بغداد در راه دچار بیماری می شود و در بروجرد می میرد. در مورد این که آرامگاه وی بقعه زواری‌جان در شمال شهر بروجرد است یا این که در اصفهان به خاک سپرده شده اختلاف نظر وجود دارد.
شهر بروجرد در طول دوره حاکمیت اتابکان لر، معمولاً به عنوان بخشی از عراق عجم شناخته می‌شده است. اما در در قرن هشتم هجری، تحت تسلط و نفوذ اتابکان لر کوچک قرار گرفته و در همین دوران از بروجرد به اشتباه به عنوان یکی از شهرهای لر کوچک نام برده شده است. در سال ۷۹۰ هجری، عزالدین بن شجاع‌الدین محمود از حاکمان لر کوچک در قلعه رومیان بروجرد مستقر بوده است.
در زمان خوارزمشاهیان بروجرد شهری خرم و آباد و دارای مرکزیت دینی با علمای فراوان بوده است. در سال ۶۱۷ قمری و به هنگام فرمانروایی در حمله مغولان به بروجرد، مردم این شهر قتل عام شدند. همچنین سلطان محمد خوارزمشاه به حوالی بروجرد گریخت .در سال ۷۹۰ هجری، امیر تیمور گورکانی که پیش‌تر بروجرد و خرم‌آباد را به تصرف درآورده بود، عزالدین بن شجاع الدین محمود از حاکمان لر کوچک را که در قلعه رومیان بروجرد قرار داشت، به سوی سمرقند روانه کرد تیمور در سال ۸۰۵ هجری و در زمان حرکت به سوی گرجستان، به امیرزاده رستم از فرماندهان خود دستور داد تا به بروجرد برود و قلعه رومیان را بازسازی کند.
از قرن دهم و همزمان با دوره صفویه در بیشتر زمان‌ها[نیازمند منبع] ولایت بروجرد به صورت مستقل اداره می‌شده است و شامل بروجرد و جاپلق بوده است. این ترتیب تا دوره پهلوی اول ادامه داشت. در اواخر قرن دهم و اوایل قرن یازدهم هجری و همزمان با حکومت صفویان، لشکریان عثمانی (رومی) به مناطق غربی ایران حمله های متعددی کردند و بخش هایی از این مناطق را به اشغال خود درآوردند و ایرانیان را در حوالی بروجرد شکست دادند. در سال ۹۹۷ هجری، سپاه ایران به فرماندهی قورخمس‌خان شاملو در حوالی بروجرد از قشون عثمانی شکست خورد.
بر اساس قانون تقسیمات کشوری مصوب ۱۶ آبان ۱۳۱۶ شهر بروجرد در کنار شهرهایی مانند ملایر و خرم‌آباد بخشی از استان غرب به شمار می‌آمد اما پس از تغییر قانون در تاریخ ۳ بهمن ۱۳۱۶ تعداد استان‌های ایران از شش استان به ده استان تغییر یافت و بروجرد در کنار شهرهایی مانند خرم‌آباد، اهواز، دزفول و آبادان در استان ششم قرار گرفت.
در زمان جنگ ایران و عراق بروجرد پذیرای جمعیت زیادی از جنگزدگان خوزستانی شد و همچنین بارها مورد بمباران هوایی قرار گرفت. در یکی از این بمباران ها که در روز ۲۰ دی ۱۳۶۵ روی داد، هواپیمای عراقی دو مدرسه شهید فیاض‌بخش و مام حسن مجتبی در محله ابراهیم آباد این شهر را بمباران کردند که منجر به کشته شدن ۶۰ دانش آموز شد. با اینکه استان لرستان و شهر بروجرد در جنگ تحمیلی بار ها مورد حملات هوایی و موشکی عراق قرار گرفتند بعد از اتمام جنگ هیچ گونه اعتباری مبنی بر مناطق جنگ زده دریافت نکردند که این خود یکی از دلایل عدم توسعه کمی و نسبی صنعتی در این منطقه است .
جغرافیا
بروجرد در ارتفاع ۱۶۲۰ متری از سطح دریا و در ۳۳/۹ درجه شمالی و ۴۸/۸ درجه شرقی واقع می‌باشد. بلندترین نقطه شهرستان بروجرد قله ولاش با ارتفاع ۳۶۲۳ متر در غرب شهر بروجرد و پست ترین ناحیه در دشت سیلاخور با ارتفاع تقریبی ۱۵۰۰ متر قرار دارد.شهر بروجرد بر کوهپایه‌های زاگرس و در دشت سیلاخور قرار گرفته و از سه جهت شرق، شمال و غرب به کوه ختم می‌شود. کوه گرین ۳۶۲۳ با متر در غرب بروجرد و کوه میش پرور ۳۵۰۰ با متر در جنوب غربی بروجرد قرار دارد. تنها در جهت جنوب و جنوب شرقی است که دشت وسیع سیلاخور قرار گرفته‌است. این شهر و مناطق پیرامون آن به دلیل قرار گیری بر روی گسل سراسری زاگرس، زلزله خیز هستند.
ساعت : 7:48 am | نویسنده : admin
|
مطلب بعدی